پرتو درمانی سرطان سینه

پرتو درمانی که همچنین با نام رادیوتراپی هم شناخته می شود، درمانی است که از پرتوها یا اشعه های پرقدرتی که ماهیت رادیواکتیو دارند برای کشتن یا کوچک کردن تومورهای سرطانی استفاده می کند.
زمانی که در حال درمان سرطان سینه در مراحل اولیه هستید، پرتو درمانی اغلب به عنوان گزینه ای برای درمان تکمیلی بعد از جراحی پیشنهاد می شود. از جراحی برای برداشتن تومور سرطانی استفاده می شود و پرتو درمانی سرطان سینه هم برای کشتن سلول های سرطانی که ممکن است هنوز در بافت سینه باقی مانده باشند، به کار برده می شود. این کار به کاهش ریسک و خطر بازگشت سرطان بعد از جراحی کمک زیادی خواهد کرد.

پرتو درمانی همچنین می تواند برای درمان موارد زیر مورد استفاده قرار بگیرد:

• سرطان سینه ای که نمی توان با استفاده از جراحی آن را برداشت.
• سرطان سینه متاستاز شده، که طی آن سرطان پستان به بخش ها و اندام های دیگر بدن، در خارج از سینه هم سرایت کرده است. از جمله استخوان ها، ریه ها، مغز یا کبد.

در این مقاله همراه ما باشید تا با کاربرد پرتو درمانی در درمان سرطان سینه بیشتر آشنا شوید.

پرتو درمانی چگونه عمل می کند؟

پرتو درمانی از اشعه های ایکس به خصوصی که قدرت زیادی دارند، یا از ذرات رادیواکتیو برای آسیب زدن به DNA سلول های سرطانی استفاده می کند. زمانی که DNA سلول سرطانی آسیب ببیند، دیگر نمی تواند به صورت موفقیت آمیز تقسیم سلولی کند و در نهایت می میرد.

پرتو درمانی هم به سلول های سرطانی آسیب می زند، و هم به سلول های سالم ناحیه تحت درمان. با این وجود اثرگذاری اشعه های پرتو درمانی روی سلول های سرطانی بسیار بیشتر از سلول های سالم است. سلول های سرطانی زودتر از سلول های نرمال و سالم رشد و تکثیر می کنند و همچنین نظم مشخصی هم ندارند. به همین خاطر جبران آسیب های وارد شده توسط اشعه، برای سلول های سرطانی سخت تر است. بنابراین این سلول ها راحت تر توسط اشعه نابود می شوند، در حالی که سلول های سالم اطراف بهتر می توانند صدمات وارد شده ناشی از پرتوها را جبران کرده و خودشان را در طول درمان نجات دهند.

در مورد سرطان سینه، ناحیه تحت درمان رادیوتراپی می تواند خود سینه ها، غدد لنفاوی اطراف سینه یا دیگر نواحی بدن که سرطان به آنها سرایت کرده است باشد.

رادیوتراپی درمانی است که به دقت برای آن برنامه ریزی می شود تا پزشک مطمئن شود که بیشترین مزیت ها، در کنار کمترین مضرات به بیمار می رسد. از این رو انتخاب یک متخصص پرتو درمانی خوب اهمیت بسیار ویژه ای در این روش دارد. پزشکی که بتواند به ایمن ترین شکل ممکن، و با وارد کردن کمترین آسیب ممکن به سلول های سالم، این درمان را برای شما انجام دهد.
دکتر احسان کرباسی، از جمله معتبرتین و بهترین متخصصان پرتو درمانی در ایران هستند که از افراد پیشرو در روش های نوین این درمان در کشور به شمار می روند.

انواع رادیوتراپی

پرتو درمانی به دو نوع اصلی تقسیم می شود:

پرتو درمانی بیرونی

در این روش اشعه های درمانی توسط یک دستگاه بسیار بزرگ که بیمار در بین آن قرار می گیرد، به بدن تابیده می شوند. این دستگاه اشعه های درمانی را با هدفگیری دقیق روی ناحیه تحت درمان می تاباند.

پرتو درمانی داخلی – براکی تراپی

در این روش که پزشکان به آن براکی تراپی می گویند، یک ماده رادیواکتیو مخصوص که به اندازه یک دانه است، داخل تیوب مخصوصی که آماده شده است قرار می گیرد و داخل بدن، در نزدیکی تومور سرطانی کار گذاشته می شود. این ماده حاوی اشعه های رادیواکتیوی است که به صورت مستقیم، و بدون عبور از پوست و لایه های دیگر به تومور سرطانی می رسند.

در مورد سرطان سینه، بیشتر از پرتو درمانی بیرونی استفاده می شود. هرچند به صورت کلی هم رواج این نوع پرتو درمانی بسیار بیشتر از پرتو درمانی داخلی است.

چه زمانی از رادیوتراپی استفاده می شود؟

رادیوتراپی را می توان در تمام مراحل و گرید های سرطان سینه مورد استفاده قرار داد.

هرچند خانم های باردار نباید از پرتو درمانی استفاده کنند، چراکه اشعه های آن می تواند روی جنین اثراتی بگذارد و به او آسیب بزند.

پرتو درمانی بعد از لامپکتومی

استفاده از پرتو درمانی برای بیشتر افرادی که تحت جراحی سینه لامپکتومی (جراحی موضعی سینه) قرار می گیرند، مناسب است. لامپکتومی که گاهی اوقات به آن جراحی با حفظ سینه هم می گویند، عملی است که بدون تخلیه کامل سینه، تنها بخش سرطانی شده سینه را تخلیه می کند. هدف از انجام پرتو درمانی بعد از لامپکتومی نابود کردن تمام سلول هایی است که ممکن است بعد از عمل هنوز در بافت سینه باقی مانده باشند. این کار، همانطور که اشاره کردیم، می تواند خطر بازگشت سرطان را به شدت کاهش دهد.

به این مثال توجه کنید تا کاملا متوجه اثر پرتو درمانی بعد از لامپکتومی بشوید:

تصور کنید که یک لیوان از دستتان می افتد و روی زمین آشپزخانه می شکند. اولین کاری که می کنید این است که تکه های بزرگ شیشه شکسته را جمع می کنید و دور می ریزید. این دقیقا همان کاری است که جراحی سرطان سینه برای شما انجام می دهد. اما پرتو درمانی مانند جارو کشیدن بعد از این کار است، تا خرده شیشه های پنهانی که هنوز روی زمین مانده اند را نیز جمع کنید، تا خطر زخم شدن پاهایتان را کاهش دهید، و مشکل را به صورت کامل برطرف کنید.

پرتو درمانی بعد از ماستکتومی

ماستکتومی نوعی از جراحی سرطان سینه است، که طی آن کل بافت سینه برداشته می شود. درست مانند لامپکتومی، پرتو درمانی بعد از ماستکتومی هم برای حذف کردن سلول های سرطانی باقی مانده در بافت زیر سینه است. در حین انجام ماستکتومی برای پزشک سخت است که تمام سلول های سرطانی را از بدن خارج کند. به همین خاطر پرتو درمانی می تواند در این زمینه بسیار سودمند باشد.

پزشک معالج شما همچنین به نتیجه آزمایش پاتولوژی شما نگاه می کند تا شانس بازگشت سرطان را بر اساس تعدادی از عوامل ارزیابی کند. عواملی از قبیل:

• تعداد غده های لنفاوی درگیر
• اندازه تومور سرطانی
• اینکه آیا سرطان در لبه های جراحی شده هست یا خیر

چنانچه ریسک بازگشت سرطان برای شما وجود داشته باشد، متخصص درمانگر حتما انجام رادیوتراپی در ناحیه جراحی و غده های لنفاوی اطراف را تجویز خواهد کرد.

آیا پرتو درمانی درد دارد؟

رادیوتراپی درمانی بدون درد است و در هنگام ورود اشعه به بدن باعث حس سوزش یا گزش هم نمی شود. گرچه بیشتر مردم دردی را در اثر پرتو درمانی تجربه نمی کنند، اما هر جلسه درمانی که صورت می پذیرد، می تواند اثرات منفی جلسات قبلی را تشدید کند. اثراتی که روی هم جمع می شوند و کم‌کم در طول زمان موجب بروز تغییرات و ناراحتی های پوستی، ناراحتی عمومی، بی حالی یا عوارض دیگر می شوند. عوارض جانبی این روش به آن بخشی از بدن که پرتو درمانی روی آن انجام می شود بستگی مستقیم دارد.

چنانچه شرایط زیر را داشته باشید رادیوتراپی سرطان سینه گزینه مناسبی برای شما نخواهد بود:

• اگر در بدن خود بافت های ارتباطی از قبیل اسکلودرمان داشته باشید. چراکه شما را نسبت به عوارض پرتو درمانی بسیار حساس تر می کند.
• اگر باردار باشید
• اگر نتوانید به صورت منظم به برنامه پرتو درمانی برسید. یادتان باشد که فاصله افتادن و بی نظمی بین جلسات می تواند اثر پرتو درمانی را از بین ببرد.

منبع