رادیوتراپی چیست و انواع آن کدامند؟
رادیوتراپی که همچنین با نام پرتو درمانی هم شناخته می‌شود، روشی برای درمان سرطان است که از پرتوها یا اشعه هایی با انرژی بالا، برای کشتن سلول های سرطانی و کوچک کردن تومور سرطان استفاده می کند. این درحالی است از دوزهای کم اشعه، بیشتر در قالب تصویربرداری با اشعه ایکس برای مشاهده داخل بدن استفاده می‌شود. پرتو درمانی چیست
در این مقاله قصد داریم تا به صورت کلی در مورد رادیو تراپی صحبت کنیم و پاسخ این سوال که رادیوتراپی چیست و چگونه کار میکند را بدهیم. با ما همراه باشید.
رادیوتراپی چگونه عمل می کند؟
در دوزهای بالا، پرتو درمانی سلول های سرطانی را می کشد یا سرعت رشد آنها را از طریق آسیب زدن به DNA آنها کاهش می دهد. سلول های سرطانی که DNA شان آسیب دیده و ترمیم پذیر هم نیستند، دیگر تقسیم سلولی نمی کنند یا می میرند. زمانی که سلول سرطانی آسیب دیده می میرد، از توده سرطان جدا شده و توسط خود بدن دفع می شود.
پرتو درمانی سلول های سرطانی را درجا نمی کشد. این فرآیند روزها و هفته ها طول می کشد تا بالاخره DNA سلول آسیب ببیند و سلول بمیرد. سپس این روند مرگ سلولی سرطان، تا هفته ها و ماه ها بعد از پرتو درمانی ادامه خواهد داشت. پرتو درمانی چیست
انواع رادیوتراپی
به صورت کلی دو نوع پرتو درمانی وجود دارد.
- پرتو درمانی بیرونی – منبع اشعه ساز در بیرون از بدن قرار می گیرد.
- پرتو درمانی درونی – منبع اشعه ساز در داخل بدن قرار می گیرد.
اینکه کدام نوع از پرتو درمانی برای فرد بیمار مناسب تر است، به عوامل مختلفی بستگی دارد. از جمله:
- نوع سرطانی
- اندازه تومور سرطانی
- محل قرار گیری تومور در بدن
- اینکه تومور تا چه اندازه ای به بافت های نرمالی که به پرتو حساسیت دارند نزدیک است
- وضعیت عمومی سلامت بیمار
- اینکه آیا بیمار پیش از این هیچگونه درمان سرطان دیگری را انجام داده است یا خیر
- سایر عوامل مانند سن یا بیماری های زمینه ای فرد پرتو درمانی چیست
چرا از رادیوتراپی استفاده می شود؟
پرتو درمانی برای درمان سرطان، و بیشتر از آن برای کاهش علائم سرطان مورد استفاده قرار می گیرد.
زمانی که از پرتو درمانی برای درمان سرطان استفاده شود، این روش می تواند از بازگشت سرطان جلوگیری کند یا رشد توده سرطانی را کند و حتی متوقف کند.
اما می توان از پرتو درمانی برای کاهش علائم سرطان هم استفاده کرد، که به آن درمان تسکینی هم می گویند. در این روش می توان، از پرتو درمانی بیرونی برای کوچک کردن تومور سرطانی و درمان درد یا دیگر مشکلات ناشی از سرطان، مانند دشواری تنفس یا از دست رفتن کنترل ادرار و مدفوع استفاده کرد. پرتو درمانی چیست
البته به یاد داشته باشید که بسته به نوع سرطان، اغلب از پرتو درمانی برای درمان سرطان در مراحل اولیه و غیر پیشرفته استفاده می شود. در غیر اینصورت پرتو درمانی بیشتر به عنوان درمان مکمل جراحی سرطان مورد استفاده قرار خواهد گرفت. برای اطلاع از روش درمان جراحی سرطان پروستات کلیک کنید.
انواع سرطان هایی که رادیو تراپی می تواند آنها را درمان کند
پرتو درمانی بیرونی برای درمان بسیاری از انواع سرطان مورد استفاده قرار می گیرد.
از طرف دیگر پرتو درمانی درونی یا داخلی برای درمان سرطان های ناحیه سر و گردن، سینه، رحم، پروستات و چشم مورد استفاده قرار می گیرد.
همچنین نوع خاصی از پرتو درمانی سیستماتیک هم که با نام پرتو درمانی یُدی یا I-131 شناخته می شود، اغلب برای انواع سرطان تیروئید استفاده می شود.
علاوه بر این، نوع دیگری از پرتو درمانی سیستماتیک هم که با نام پرتو درمانی هدفمند شناخته می شود، برای درمان برخی از بیمارانی که به سرطان پروستات پیشرفته مبتلا هستند مورد استفاده قرار می گیرد. به این نوع از پرتو درمانی، پرتو درمانی مولکولی هم گفته می شود. پرتو درمانی چیست
چگونه از رادیوتراپی در کنار روش های دیگر درمان سرطان استفاده می شود
برای برخی از افراد، پرتو درمانی شاید تنها روش درمانی باشد که جهت از بین بردن کامل سرطان به آن احتیاج داشته باشند. اما در اغلب موارد، از پرتو درمانی در کنار روش های دیگر درمان سرطان، از قبیل جراحی، شیمی درمانی و ایمونوتراپی استفاده می شود. در این شرایط می توان از پرتو درمانی پیش، در حین یا پس از روش های دیگر، برای بالا بردن شانس درمان کامل بهره برد. تعیین زمانبندی انجام پرتو درمانی هم به نوع سرطان مورد درمان، و هدف از انجام پرتو درمانی بستگی دارد.
زمانی که از پرتو درمانی در ترکیب با جراحی استفاده می شود، این روش می تواند در زمان های زیر انجام پذیرد:
- پیش ازجراحی، برای کوچک کردن اندازه تومور، تا جراح بتواند راحت تر تومور را حذف کند و شانس بازگشت آن کمتر شود. پرتو درمانی چیست
- در حین جراحی، تا پرتوها بتوانند بدون تماس با پوست، مستقیما به توده سرطانی برسند. در این روش، پزشک جراح راحت تر می تواند از بافت های سالم اطراف، در برابر اشعه های پرتو درمانی مراقبت کند.
- بعد از جراحی، برای کشتن سلول های سرطانی باقی مانده در بدن.
عوارض جانبی پرتو درمانی
پرتو درمانی نه تنها سلول های سرطانی را می کشد، یا از رشد آنها جلوگیری می کند، بلکه همچنین می تواند روی بافت های سالم اطراف هم تأثیر بگذارد. و آسیب زدن به این بافت های سالم می تواند عوارضی در بدن ایجاد کند. البته تا زمانی که به یک متخصص با تجربه، ماهر و البته قابل اعتماد رادیوتراپی (پرتو درمانی)، مانند دکتر احسان کرباسی بهترین متخصص رادیوتراپی در تهران مراجعه کنید، شانس بروز عوارض پرتو درمانی بسیار کم خواهد شد.
عوارض احتمالی و ممکن، در اثر رادیوتراپی عبارتند از:
- زخم پوست
- ریزش مو
- خستگی پرتو درمانی چیست
- احساس مریضی
- زخم دهان
- بی اشتهایی
- بلع دشوار
- اسهال
- خشکی عضلات و مفاصل
- مشکلات جنسی و ناباروری
نیازهای غذایی پرتو درمانی
رادیوتراپی می تواند موجب عوارضی شود که فرآیند خورد و خوراک را برای فرد دشوار می کنند. از جمله حالت تهوع، زخم دهان و مشکلات گلو از قبیل ازوفاژیت. از آنجایی که بدن انرژی زیادی در طول پرتو درمانی مصرف می کند، دریافت غذاهای مفید بعد از پرتودرمانی از جمله کالری و پروتئین برای بدن بسیار مهم است تا فرد بتواند در طول درمان وزن خود را حفظ کند. پرتو درمانی چیست
چنانچه در طول پرتو درمانی مشکلاتی در خورد و خوراک و حفظ وزن خود داشتید، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
