فهرست مطالب
رادیوتراپی تحت هدایت تصویر (IGRT - Image Guided Radiation Therapy)
رادیوتراپی تحت هدایت تصویر (Image Guided Radiation Therapy) یا به اختصار IGRT شکلی از 3D-CRT است که در آن اسکن های تصویربرداری (مانند سی تی اسکن) قبل از هر درمان انجام می شود. این به رادیوانکولوژیست شما اجازه می دهد تا موقعیت تان را تنظیم کند یا در صورت لزوم پرتو را مجدداً متمرکز کند تا این اطمینان حاصل شود که پرتوها دقیقاً روی تومور متمرکز شده اند و بافت های طبیعی به حداقل میزان ممکن در معرض اشعه باشند.
به عبارت دیگر، درمان IGRT یکی از پیشرفته ترین نوآوری ها در زمینه فناوری های درمان سرطان به شمار می رود. عوامل زیادی وجود دارد که ممکن است سبب شود که دوز واقعی تومور در زمان درمان، با دوز برنامه ریزی شده در کامپیوترهای طراحی درمان تفاوت داشته باشند و این، بسیار نامطلوب است. IGRT به استفاده از تصویربرداری پیشرفته (دو بعدی و سه بعدی) اشاره دارد تا این تفاوت ها را کشف و اصلاح کند و دقت و صحت درمان را قطعی کند.
تومورها می توانند در حین درمان به دلیل تنفس و سایر حرکات در بدن حرکت کنند. IGRT به پزشکان اجازه می دهد تا تومور را در طول درمان شناسایی و ردیابی کنند. با استفاده از این فناوری، ما می توانیم پرتو درمانی دقیق تری را برای درمان تومورهایی که به دلیل تنفس و حرکت جابجا می شوند، ارائه دهیم. (مانند تومور ریه یا مثانه)
رادیوتراپی تحت هدایت تصویر چگونه انجام می شود؟
در رادیوتراپی تحت هدایت تصویر (IGRT) اغلب از CT اسکن یا اشعه ایکس ساده استفاده می شود تا این اطمینان حاصل شود که شما در موقعیت مناسبی برای درمان رادیوتراپی قرار گرفته اید. هنگامی که روی تخت رادیوتراپی دراز می کشید، درست قبل از شروع درمان، تحت CT اسکن یا اشعه ایکس قرار می گیرید. سپس تکنسین پرتودرمانی آنها را با اسکنی که در جلسه طراحی درمان رادیوتراپی داشتید مقایسه و بررسی می کند.
وی ممکن است پس از بررسی اشعه ایکس و اسکن، تخت رادیوتراپی را جابجا کند یا موقعیت شما روی تخت را تغییر دهد. این برای اطمینان از این است که شما در موقعیتی بسیار نزدیک (در حد میلی متر) به اسکن برنامه ریزی خود قرار دارید.
گاهی اوقات ممکن است لازم باشد درست پس از درمان، عکس رادیوگرافی یا اسکن بگیرید. برای این کار در همان وضعیتی که روی تخت درمان قرار دارید، می مانید تا فرایند انجام شود.
اشعه ایکس، موقعیت استخوان های شما را در ناحیه درمان نشان می دهد و CT اسکن نیز قادر است اندازه، شکل و موقعیت بافت مبتلا به سرطان و همچنین بافت ها و استخوان های اطراف را نشان دهد.
حین درمان به کمک IGRT
اکثر دستگاه های رادیوتراپی خارجی می توانند IGRT را انجام دهند. شتاب دهنده خطی (LINAC)، رایج ترین دستگاه برای انجام رادیوتراپی می باشد.
برای انجام درمان روی تخت رادیوتراپی دراز می کشید. تکنسین پرتودرمانی به شما کمک می کند تا در موقعیت مناسب قرار بگیرید و قالب یا ماسک رادیوتراپی را بپوشید.
هنگامی که در موقعیت مناسب قرار گرفتید، تکنسین پرتودرمانی شما را در اتاق تنها می گذارد. این به این دلیل است که افراد سالم نباید در اتاق درمان رادیوتراپی قرار گیرند. با این حال وی می تواند شما را در تمام مدت ببینند و صدای تان را بشنوند.
وقتی درمان را انجام می دهید، چیزی احساس نمی کنید. این درمان بدون درد است و بین 15 تا 30 دقیقه طول می کشد.
نشانگرهای فلزی
پزشک شما ممکن است از شما بخواهد که نشانگرهای فلزی کوچکی (مارکرهای فیدوشیال) را در داخل یا نزدیک تومور قرار دهید. این برای سرطان پروستات رایج است.
برای قرار دادن نشانگرها، پزشک (معمولا یک متخصص رادیولوژی مداخله ای) سوزنی را از طریق پوست، وارد بافت مبتلا به سرطان می کند. این روش با هدایت سونوگرافی یا CT اسکن و به کمک بی حسی یا بیهوشی خفیف انجام می شود. هنگامی که نوک سوزن در محل مناسب قرار گرفت، پزشک گلوله ها یا میله های کوچکی از طلا (به اندازه دانه برنج یا کوچکتر) را آزاد می کند.
بدین ترتیب، تکنسین پرتودرمانی می تواند این نشانگرها را در عکس برداری با اشعه ایکس و CT اسکن حین درمان، مشاهده کند. آنها به عنوان یک نشانگر برای ناحیه درمان عمل می کنند و اطمینان حاصل می کنند که درمان بسیار دقیق است.
پرتودرمانی تحت هدایت تصویر یا IGRT چگونه به درمان سرطان کمک می کند؟
در برخی از نواحی بدن، موقعیت بافت مبتلا به سرطان ممکن است در تمام جلسات درمان، ثابت نباشد و حتی ممکن است تومور در حین انجام رادیوتراپی نیز جابجا شود. به عنوان مثال، غده پروستات با توجه به پر بودن یا نبودن مثانه موقعیت خود را تغییر می دهد. همچنین ممکن است هر روز موقعیت قرارگیری شما روی تخت درمان، کمی متفاوت با بقیه روزها باشد. بنابراین این خطر وجود دارد که بخشی از سرطان برای برخی از جلسات درمانی، خارج از ناحیه رادیوتراپی باشد و این سبب عود تومور می شود.
با گرفتن CT اسکن و عکس برداری با اشعه ایکس درست قبل از اینکه تکنسین پرتودرمانی دستگاه را روشن کند، این اطمینان حاصل می شود که شما در موقعیتی بسیار نزدیک به اسکن برنامه ریزی خود قرار دارید.
برای درمان برخی از تومورها، اگر تکنسین رادیوتراپی از چند تصویر اول شما متوجه شد که موقعیت شما در هر روز بسیار شبیه به روز قبل است، ممکن است هر روز نیازی به گرفتن عکس (یعنی IGRT) نداشته باشید، در حالی که برخی درمانهای دیگر حتما نیازمند IGRT روزانه هستند.
4D-RT (Four-Dimensional Radiation Therapy)
4D-RT یا رادیوتراپی چهار بعدی یک رادیوتراپی بسیار پیشرفته است که از اشعه ایکس یا CT اسکن در حین انجام رادیوتراپی نیز استفاده می شود و دستگاه رادیوتراپی می تواند موقعیت تخت را با استفاده از اطلاعات این تصاویر تنظیم کند.
در برخی از انواع 4D-RT، اگر سرطان از ناحیه درمان رادیوتراپی خارج شود، این امکان وجود دارد که اشعه درمانی موقتا قطع شود و هنگامی که سرطان به موقعیت مناسب برگشت، دستگاه دوباره روشن شده و پرتودرمانی ادامه می یابد. تکنسین رادیوتراپی همیشه کنترل دستگاه رادیوتراپی را در دست داشته و بر درمان نظارت دارند. این نوع درمان برای سرطان هایی که به دنبال حرکات تنفسی، ناحیه توموری نیز جابجا می شود (مانند سرطان ریه) بسیار مفید است.
عوارض جانبی پرتودرمانی IGRT
با کمک رادیوتراپی IGRT، پزشکان می توانند ناحیه درمان را بسیار دقیق تر مورد هدف قرار دهند. به طوری که اشعه کمتری به بافت های سالم مجاور آسیب برساند. این امر می تواند احتمال بروز عوارض جانبی رادیوتراپی را بسیار کاهش دهد.
اما گرفتن تصاویر مختلف در طول درمان می تواند مدت زمانی را که روی تخت رادیوتراپی هستید افزایش دهد و این موضوع ممکن است ناراحت کننده به نظر برسد. همچنین گرفتن CT اسکن و اشعه ایکس مقدار تابشی که در معرض آن قرار می گیرید را کمی افزایش می دهد، البته این مقدار در مقایسه با دوز اشعه درمانی (دوز پرتودرمانی) بسیار ناچیز است. پزشک و تکنسین رادیوتراپی شما همواره وقتی از IGRT استفاده می کنند که مطمئن باشند مزایای گرفتن تصاویر اضافی از خطرات آن بیشتر باشد.
انواع روش های انجام IGRT
تصویربرداری پورتال (پورت های MV/KV) و اپید (Electronic Portal Image Device)
در این روش، از همان دستگاه پرتودرمانی که بیمار روی تخت آن قرار می گیرد، جهت گرفتن تصاویر دو بعدی استفاده می شود . در واقع از همان اصول عکسبرداری ساده پیروی می کنیم بدین ترتیب که بخشی از پرتو ارسالی دستگاه، توسط بدن بیمار جذب شده و بخشی هم عبور می کند و قسمت عبور یافته اندازه گیری شده و آناتومی استخوان های بیمار مشخص می شود. تصویر حاصل شده قابلیت بررسی و تطبیق با تصویر بدن بیمار در روزی که برنامه ریزی رادیوتراپی انجام شده، را داراست.
سی تی سر دستگاه رادیوتراپی MV-CBCT, KV-CBCT
در این روش سر دستگاه رادیوتراپی دور تا دور بیمار چرخیده و تعداد زیادی عکس اشعه ایکس دوبعدی تهیه می شود که این عکس ها توسط کامپیوتر به نحوی بازسازی می شوند که یک تصویر سه بعدی از ساختارهای داخلی بیمار، حاصل می شود و علاوه بر استخوان ها، بافت نرم از جمله پروستات نیز قابل رویت خواهد شد.
گاهی اوقات انرژی اشعه برای سی تی، همان انرژی دستگاه پرتودرمانی است (در محدوده مگاولتاژ یعنی MV) البته با دوز کمتر، در این حالت به آن MV-CBCT می گویند و در برخی موارد دیگر از اشعه با انرژی پایینتر (در محدوده کیلوولتاژ یعنی KV) برای سی تی سر دستگاه استفاده می شود که به آن KV-CBCT می گویند، بطور کلی کیفیت تصاویر، در حالت KV بهتر است.
دستگاه اشعه ایکس که در کف یا سقف اتاق رادیوتراپی تعبیه می شود: In-room X-rays
اشعه ایکس In-room، یک سیستم نظارتی است که حرکت تومور اینترا فرکشنال (در حین درمان)، بدون توجه به زاویه تخت یا موقعیت گنتری تشخیص می دهد. این تصویربرداری زنده با اشعه ایکس، به ما امکان موقعیت یابی سریع و بسیار دقیق از بیمار در هنگام درمان را ارائه می دهد و به تصحیح و جبران حرکت بیمار یا تغییرات آناتومیک داخلی وی کمک می کند.
امروزه رادیوتراپی از متنوع ترین قابلیت های تکنولوژیکی در جهان برخوردار است و اغلب سیستم ها دارای قابلیت های پیشرفته IGRT هستند. وسعت تجربه ما تضمین می کند که از کدام نرم افزارها و تکنیک ها به بهترین شکل ممکن استفاده شود. انواع دستگاه های موجود عبارتند از:
- دستگاه تروبیم مدل STx: دارای امکانات KV-CBCT, KV & MV EPID, ExacTrack
- دستگاه الکتا مدل Versa HD: دارای امکانات KV-CBCT + MV and kV EPID + 4D CBCT
- دستگاه توموتراپی Accuray: دارای MV-CT
- دستگاه سایبرنایف Accuray: دارای KV-port
بهترین مرکز رادیوتراپی تهران | بهترین متخصص پرتودرمانی در تهران
چنانچه در جستجوی بهترین متخصص رادیوتراپی تهران هستید و بارها متخصصین رادیوتراپی تهران و لیست مراکز رادیوتراپی خصوصی در تهران را بررسی کرده اید ، اما همچنان به نتیجه مساعدی نرسیده اید ، به شما دکتر احسان کرباسی را معرفی می کنیم.
دکتر احسان کرباسی دارای بورد تخصصی رادیوتراپی انکولوژی_پرتودرمانی از دانشگاه علوم پزشکی تهران راه را برای درمان شما کوتاه می کند.
جهت ارتباط با بهترین مرکز پرتو درمانی تهران لطفا کلیک کنید.
شاد و تندرست باشید.
بازتاب: بهترین متخصص رادیوتراپی در تهران | سوالات متداول پرتودرمانی و سرطان - دکتر احسان کرباسی