ام آر لینک
ام آر لینک (MR-LINAC) یا شتاب دهنده با MRI یکی از انواع دستگاه های پرتودرمانی است که برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می شود و نام برند معرف آن MRIdian است.
در این دستگاه رادیوتراپی، از MRI همراه با تکنولوژی شتاب دهنده خطی هدایت شده برای درمان سرطانها در سراسر بدن، استفاده میشود.
ارسال پرتوها در ام آر لینک (MRI-LINAC) به طور کامل با تصویربرداری MRI یکپارچه شده است. این بدان معنی است که دستگاه می تواند پرتوها را ارسال کند و منطقه هدف را به طور همزمان با MRI نظارت کند. ترکیب منحصربهفرد فنآوریها به پزشک متخصص رادیوتراپی انکولوژی امکان کنترل بیشتری بر ارسال تابش میدهد زیرا میتواند آناتومی داخلی و تومور را ببیند. پزشک می تواند برنامه پرتودرمانی را به خوبی تنظیم کند و درمان هر بیمار را به طور اختصاصی شخصی سازی و تطبیق دهد.
MR LINAC چیست؟
ام آر لینک یک شتاب دهنده خطی هدایت رزونانس مغناطیسی است که MRI را با پرتودرمانی برای هدف قرار دادن تومورها و درمان سرطان ها ترکیب می کند. MRI به پزشکان اجازه میدهد تا تابش پرتوها را در رادیوتراپی در زمان واقعی با وضوح بهتر بافت نرم تنظیم کنند و آن را دقیقتر و مؤثرتر از همیشه ارائه دهند.
تعداد انگشت شماری از دستگاه ها در سراسر جهان در حال استفاده هستند که انتظار می رود در آینده تعداد بیشتری از آنها عرضه شوند. در حال حاضر (پاییز 1402) یک دستگاه ام آر لینک در ایران خریداری شده که امیدواریم در سال بعد راه اندازی شود. برای اطلاع از تعداد جلسات پرتو درمانی کلیک کنید.
MRI LINAC برای چه مواردی استفاده می شود؟
پزشکان از دستگاه MRI LINAC برای درمان بیماران مبتلا به سرطان استفاده می کنند. این دستگاه اشعه ایکس با انرژی بالا را به ناحیه تومور بیمار ارسال می کند. پزشک متخصص پرتودرمانی این درمان ها را به گونه ای طراحی می کند که تابش، سلول های سرطانی را از بین ببرد و در عین حال بافت طبیعی اطراف را حفظ کند.
ام آر لینک برای درمان کدام سرطان ها به کار می رود؟
MR LINAC از MRI مداوم برای مشاهده حرکت بافت نرم و اندام ها استفاده می کند که به پزشکان اجازه می دهد تا حرکت تومور را ردیابی کنند.
دستگاه پرتودرمانی MR LINAC دو ویژگی کلیدی را ترکیب می کند:
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) تا بتوانیم تومور را بهتر مورد هدف قرار دهیم.
- شتاب دهنده خطی برای ارسال تابش با دوز بالا برای کشتن سلول های سرطانی
ام آر لینک برای درمان تومورهای داخل و اطراف قفسه سینه یا شکم و تومورهای روده که ممکن است موقعیت خود را تغییر دهند، بهترین است. اگر به پرتودرمانی برای موارد زیر نیاز دارید MR-linac ممکن است برای شما مناسب باشد:
- سرطان پانکراس
- سرطان ریه
- سرطان پروستات
- سرطان الیگو متاستاتیک
- سرطان مثانه
- سرطان دهانه رحم
- سرطان رکتوم
مزایای استفاده از MRI در پرتودرمانی
- MRI در نشان دادن بافت های نرم بهتر از اشعه ایکس یا سایر تصویربرداری ها عمل می کند.
- عوارض جانبی کمتری دارد.
- ایمن تر است.
- به تعداد جلسات کمتر درمان نیاز خواهد بود.
- اجازه می دهد دوز بالاتر به هدف برسد.
- احتمال آسیب به اندام های سالم نزدیک تومور را به حداقل می رساند.
آیا پرتودرمانی درد دارد؟
درمان با دستگاه MR-linac بدون درد است و حدود 10 دقیقه طول می کشد. شما باید در داخل دستگاه MRI بی حرکت دراز بکشید. گوشگیر یا هدفون برای آرامش بیشتر و جلوگیری از شنیدن صداهای مزاحم ناشی از عملکرد دستگاه به شما داده خواهد شد. برخلاف MRI معمولی، ممکن است این امکان وجود داشته باشد که بتوانید نحوه درمان خود را روی یک مونیتور مشاهده کنید و ببینید که آیا تومور در ناحیه هدف قرار دارد یا خیر. شما با تغییر سرعت تنفس خود، می توانید به تمرکز اشعه روی منطقه هدف کمک کنید.
اکثر بیماران می توانند بلافاصله پس از درمان به روال معمول خود بازگردند.
پرتودرمانی با MR-Linac
MRI LINAC نرمافزار پیشرفتهای دارد که به پزشکان اجازه میدهد تا برنامه پرتودرمانی بیمار را بر اساس آنچه که هر روز میبینند تطبیق دهند. تومورها می توانند در طول درمان تغییر شکل دهند یا حرکت کنند، به خصوص در قسمت هایی از بدن که با تنفس و هضم غذا تغییر می کنند.
MR-linac به متخصصان سرطان و حتی بیماران اجازه می دهد تا تومور را در زمان واقعی در طول درمان ببینند. این بدان معنی است که ما می توانیم:
هنگامی که تومور به ناحیه مورد نظر افتاد، آن را قفل کرده و پرتو را ارسال کنیم.
هنگامی که تومور به درستی در یک راستا قرار نگرفته است، تابش را خاموش کنیم.
اگر کاندیدای درمان با MRI LINAC هستید، تیم پزشکی یک برنامه درمانی برای شما ارائه خواهد کرد. قبل از شروع درمان، شما یک جلسه شبیه سازی MRI LINAC خواهید داشت.
تیم پزشکی شما
در طول درمان شما یک تیم کامل خواهید داشت که شما را در تمام جنبه های درمان با MR-linac راهنمایی می کنند. این تیم شامل:
انکولوژیست پرتو درمانی بهترین درمان، میزان اشعه مورد نیاز و محل تحویل آن، حجم و دوز مناسب درمان را تجویز می کند.
پرتو درمانگران (تکنسین پرتودرمانی)، اسکنر MRI و درمان توسط شتاب دهنده خطی را اجرا می کنند و درمان های روزانه را به بیماران ارائه داده و به موفقیت درمان شما کمک می کنند.
فیزیکدانان پزشکی نحوه تحویل دوز تجویز شده را مشخص می کنند. آنها همچنین مدت زمانی را که شتاب دهنده برای تحویل آن دوز نیاز دارد، محاسبه می کنند. آنها مطمئن می شوند که دوز مناسب پرتو فقط به تومور داده می شود.
تجهیزات ام آر لینک چگونه کار می کند؟
MR LINAC یک جهش تکنولوژیک قابل توجه در درمان سرطان محسوب می شود. نام برند اصلی MRIdian است. این دستگاه، تصویربرداری MRI را با یک شتاب دهنده خطی برای ارائه رادیوتراپی ترکیب می کند. شایان ذکر است بهترین روش تصویربرداری بافت های نرم بدن مثل پروستات و لوزالمعده و نیز بافتهای مغز و نخاع، MRI است و دستگاه MRIdian، در واقع ترکیب و ادغام دستگاه MRI با دستگاه رادیوتراپی می باشد.
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی یا MRI، تصاویر دقیقی از اندام ها و بافت ها در سراسر بدن بدون نیاز به اشعه ایکس را ارائه می دهد. MRI از یک میدان مغناطیسی قدرتمند، امواج رادیویی و یک کامپیوتر برای ایجاد تصاویر استفاده میکند. این تصاویر می توانند روند بیماری یا وضعیت غیر طبیعی را نشان دهند.
برای انجام MRI، بیمار در داخل سیستم MR (یک دستگاه به شکل حلقه که دو طرف آن باز است) دراز می کشد. میدان مغناطیسی قدرتمند ذرات اتمی به نام پروتون را که در بافتهای بدن وجود دارند، همسو میکند. سپس امواج رادیویی اعمال شده با این پروتون ها تعامل می کنند تا سیگنال هایی را تولید کنند که گیرنده در اسکنر MR دریافت می کند. پردازش رایانه ای، تصاویر مقطعی را از بافت ها ایجاد می کند که رادیوانکولوژیست می تواند در هر جهتی مشاهده کند.
انجام ام آر آی هیچ دردی ندارد. میدان های الکترومغناطیسی هیچ گونه آسیب بافتی شناخته شده ای ایجاد نمی کنند. سیستم MR ممکن است در برخی مواقع نویز (صداهای اضافه) داشته باشد. پرتودرمانگر برای جلوگیری از مشکلاتی که ممکن است با نویز تولید شده توسط اسکنر مرتبط باشد، به شما محافظ شنوایی می دهد. هدفونهای طراحی شده نه تنها از گوشهای شما محافظت میکنند، بلکه به کمک آنها شما می توانید با درمانگر خود که در اتاق مجاور حضور دارد در تماس دائمی باشید و با ایشان صحبت کنید. در طول درمان، تکنسین های پرتودرمانی شما را زیر نظر خواهند داشت.
شتاب دهنده خطی از فناوری مایکروویو (مانند آنچه برای رادار استفاده می شود) برای شتاب بخشیدن به الکترون ها در بخشی از شتاب دهنده به نام “راهنمای موج” استفاده می کند. سپس الکترون ها به یک صفحه فلزی از جنس تنگستن برخورد می کنند تا پرتوهای ایکس پر انرژی تولید کنند. MR LINAC این اشعه ایکس پر انرژی را هنگام خروج از دستگاه شکل می دهد تا با شکل تومور بیمار مطابقت داشته باشد. بیمار روی یک تخت متحرک دراز می کشد. پرتودرمانگر از لیزر استفاده می کند تا مطمئن شود بیمار در موقعیت مناسب قرار دارد. تخت درمان می تواند در جهات مختلف از جمله بالا، پایین، راست، چپ، داخل و خارج حرکت کند. پرتو از بخشی از شتاب دهنده به نام گانتری خارج می شود که می تواند به دور بیمار بچرخد. این دستگاه می تواند با چرخاندن ناحیه سر دستگاه و نیز حرکت تخت درمان، اشعه را از زوایای زیادی به تومور برساند و از بافتهای سالم اطراف محافظت کند.
ایمنی دستگاه ام آر لینک
سازمان FDA ایالات متحده MRI LINAC را برای استفاده بالینی در سال 2018 تأیید کرد. این دستگاه دارای اقدامات ایمنی داخلی است تا اطمینان حاصل شود که دوز را مطابق با مقدار تجویز شده تحویل می دهد. فیزیکدانان پزشکی به طور مرتب آن را بررسی می کنند تا مطمئن شوند که درست کار می کند.
میدان مغناطیسی قدرتمند سیستم MR می تواند اجسام فلزی آهنی را همانند یک آهن ربا به سمت خود بکشد. بنابراین، کارکنان بخش رادیوتراپی بسیار مراقب هستند که بیماران و هیچ فرد دیگری اشیا فلزی از جمله مخازن اکسیژن را به اتاق سیستم MR نمی آورد.
تمامی دستگاه های MRI دارای پروتکل ها و روش های غربالگری برای شناسایی خطرات احتمالی هستند. این مراحل تضمین می کند که تکنسین دستگاه از وجود هر گونه اجسام فلزی مطلع شده و اقدامات لازم را انجام دهند.
برخی از آزمایشات MRI شامل استفاده از ماده حاجب به نام گادولینیوم است. این ماده به بهبود اطلاعات مشاهده شده در تصاویر MR کمک می کند. بر خلاف مواد حاجب مورد استفاده در CT اسکن، ماده حاجب گادولینیوم که در MRI از آن استفاده میشود، حاوی ید نیست. بنابراین، به ندرت باعث واکنش آلرژیک یا مشکل دیگری می شود.
قبل از دریافت ماده حاجب گادولینیوم، اگر سابقه موارد زیر را دارید به تکنسین MRI و/یا رادیولوژیست اطلاع دهید:
- بیماری کلیوی
- نارسایی کلیه
- پیوند کلیه
- بیماری کبد
اگر در مورد وجود این شرایط مطمئن نیستید، لطفاً قبل از MRI این موارد را با تیم درمان در میان بگذارید.
خلاصه مطلب
شتاب دهنده ام آر لینک MR-linac پرتودرمانی با هدایت MRI است. تکنولوژی به کار رفته در این دستگاه می تواند تومور را با دوز بالای تابش مورد هدف قرار دهد.
در دستگاه های معمول رادیوتراپی از اشعه ایکس یا سی تی اسکن برای کمک به تعیین محل تومور قبل از پرتودرمانی استفاده می شود ولی در MRIdian از MRI بهره برده می شود که تصاویر دقیق تری ارائه می دهد که به متخصص رادیوتراپی کمک می کند تومور و بافت سالم را از هم جدا کند.
تعداد جلسات کمتر به معنای 5 جلسه درمانی به جای 30 جلسه و عوارض جانبی کمتر از مزایای شتاب دهنده MRIdian است.