رادیوتراپی در درمان سرطان واژن چگونه است؟
رادیوتراپی یا پرتودرمانی، درمانی است که به طور شایع برای سرطان واژن استفاده می شود. این درمان شامل به کارگیری پرتوهای پرانرژی (مانند پرتوهای گاما یا اشعه ایکس) یا ذرات پر انرژی (مانند الکترون یا پروتون) برای از بین بردن سلول های سرطانی است.
انواع روش های پرتودرمانی در سرطان واژن
دو راه درمان سرطان واژن توسط پرتودرمانی وجود دارد: پرتودرمانی خارجی و براکی تراپی داخل حفره ای (که به آن پرتودرمانی داخلی نیز گفته می شود).
درمان سرطان دهانه واژن اغلب با ترکیبی از دو روش پرتودرمانی خارجی و داخلی با یا بدون دوزهای پایین شیمی درمانی معالجه می شود.
در ادامه راههای درمان سرطان واژن توسط انواع رادیوتراپی را شرح داده ایم.
پرتودرمانی خارجی (External beam radiation therapy)
در این نوع درمان، پرتو از خارج از بدن به روشی بسیار شبیه به عکس برداری با اشعه ایکس به سمت تومور ارسال می شود. گاهی اوقات از این روش همراه با شیمی درمانی برای درمان سرطان های پیشرفته تر استفاده می شود که به آن کمورادیوتراپی می گویند. پرتودرمانی می تواند تومورها را کوچک کند تا با جراحی راحت تر از بین بروند. ممکن است برای درمان غدد لنفاوی در کشاله ران و لگن از کمورادیوتراپی به تنهایی استفاده شود.
براکی تراپی داخل حفره ای (Intracavitary brachytherapy)
یکی دیگر از راه های ارسال پرتو، قرار دادن مواد رادیواکتیو در داخل واژن است که به آن براکی تراپی داخل حفره ای گفته می شود و به دو صورت قابل انجام است:
- براکی تراپی با سرعت تجویز دوز کم LDR: مواد رادیواکتیو که درون یک ظرف استوانه ای (سیلندر) شکل است در واژن قرار می گیرد و به مدت یک یا دو روز در جای خود باقی می ماند. از گاز استریل برای کمک به نگه داشتن سیلندر در جای خود استفاده می شود، با این حال در طول درمان باید در بیمارستان بستری شوید.
- براکی تراپی با سرعت تجویز دوزبالا HDR: یک لوله استوانه ای تو خالی، داخل واژن قرار گرفته و سپس منبع اشعه به مدت کوتاهی داخل آن وارد شده و درمان را انجام می دهد. این بدان معنی است که می توان این روش را به صورت سرپایی انجام داد. به طور معمول، 3 یا 4 جلسه با فاصله 1 یا 2 هفته برای این روش درمان زمان لازم است.
هنگامی که پرتودرمانی به این روش داده می شود، عمدتاً بر بافتی که با سیلندر در تماس است تأثیر می گذارد. این بدان معناست که اشعه کمتر باعث ایجاد عوارض جانبی در مثانه و روده می شود.
نوع دیگری از براکی تراپی، به نام براکی تراپی بینابینی Interstitial brachytherapy نیز وجود دارد که در آن از مواد رادیواکتیو در داخل سوزن هایی استفاده می شود که درست در داخل تومور و بافت های مجاور قرار می گیرند.
عوارض جانبی پرتودرمانی سرطان واژن
رادیوتراپی سرطان واژن می تواند بافت های سالم مجاور را همراه با سلول های سرطانی از بین ببرد. عوارض جانبی به ناحیه تحت درمان، میزان و نحوه تابش اشعه بستگی دارد.
عوارض جانبی کوتاه مدت پرتودرمانی
- خستگی، که ممکن است حدود دو هفته پس از شروع درمان شدت پیدا کند اما به مرور زمان پس از پایان درمان بهتر می شود
- تهوع و استفراغ (در صورتی که تشعشع به شکم یا لگن داده شود شایع تر است)
- اسهال (اگر پرتو به شکم یا لگن داده شود، شایع تر است)
- تغییرات پوستی در ناحیه ای که پرتو داده می شود، که می تواند از قرمزی خفیف تا تاول و پوسته اندازی متغیر باشد. پوست ممکن است حساس شود.
- کاهش پلاکت های خون
اسهال ناشی از پرتودرمانی را معمولاً می توان با داروهای بدون نسخه کنترل کرد. تهوع و استفراغ را می توان با داروهایی که پزشک تجویز می کند معالجه کرد. پوستی که حساس شده باید محافظت شود تا از بروز عفونت جلوگیری شود.
هنگامی که شیمی درمانی همراه با پرتودرمانی انجام می شود، عوارض جانبی معمولا شدت می یابند. عوارض جانبی در پرتودرمانی خارجی شدیدتر از براکی تراپی است.
عوارض جانبی طولانی مدت
پرتودرمانی برای درمان سرطان واژینال می تواند منجر به بروز یکسری عوارض جانبی طولانی مدت شود. بسیاری از این عوارض در اثر آسیب اشعه به اندام های مجاور ایجاد می شوند. به عنوان مثال، پرتودرمانی لگن می تواند به تخمدان ها آسیب برساند و منجر به یائسگی زودرس شود. همچنین می تواند استخوان ها را تضعیف کند و احتمال شکستگی آنها در اثر افتادن یا آسیب های دیگر را افزایش دهد.
پرتودرمانی لگن همچنین می تواند روده ها و راست روده (رکتوم) را به شدت تحریک کند (کولیت پرتویی) و منجر به اسهال و مدفوع خونی شود.
پرتودرمانی لگن می تواند باعث ایجاد مشکلاتی در مثانه (سیستیت پرتویی) شود که منجر به ناراحتی و تمایل به دفع مکرر ادرار می شود. در موارد نادر، پرتودرمانی می تواند باعث ایجاد مسیرهای غیر طبیعی (به نام فیستول) بین واژن و مثانه، راست روده یا رحم شود.
اگر پوست در اثر پرتودرمانی آسیب شدیدی دیده باشد، ممکن است پس از بهبودی تیره تر شده و دیگر همچون قبل نرم نباشد. همچنین ممکن است موها رشد دوباره کامل، نداشته باشند.
برای کاهش عوارض پرتودرمانی سرطان واژن چه اقداماتی انجام دهیم؟
پرتودرمانی می تواند باعث تحریک و درد بافت طبیعی واژن شود. به دنبال بهبودی، ممکن است بافت اسکار در واژن شکل بگیرد. بافت اسکار می تواند واژن را کوتاه یا باریک کند (به این وضعیت تنگی واژن می گویند). هنگامی که این اتفاق می افتد، مقاربت واژینال (سکس) می تواند دردناک شود. کشش دیواره های واژن چند بار در هفته می تواند به پیشگیری از این مشکل کمک کند.
یکی از راه های انجام این کار، داشتن رابطه جنسی واژینال حداقل 3 تا 4 بار در هفته است. اما از آنجایی که ممکن است در هنگام درمان سرطان (و حتی پس از آن) این امر ناراحت کننده باشد، گزینه دیگر استفاده از گشادکننده (دیلاتور) واژن است. دیلاتور یک لوله پلاستیکی یا لاستیکی است که برای کشش واژن استفاده می شود. این روش بسیار شبیه قرار دادن یک تامپون بزرگ برای چند دقیقه است. حتی اگر زنی علاقه ای به فعال ماندن از نظر جنسی نداشته باشد، حفظ اندازه طبیعی واژن او امکان انجام معاینات راحت زنان را فراهم می کند. این بخش مهمی از پیگیری پس از درمان به شمار می رود. همچنین ممکن است برای رفع خشکی و جلوگیری از رابطه جنسی دردناک و کمک به حفظ اندازه واژن از درمان استروژن واژینال استفاده شود.
بهترین متخصص پرتو درمانی در تهران | بهترین متخصص رادیوتراپی
چنانچه در جستجوی بهترین متخصص رادیوتراپی تهران هستید و بارها متخصصین رادیوتراپی تهران و لیست مراکز رادیوتراپی خصوصی در تهران را بررسی کرده اید، اما همچنان به نتیجه مساعدی نرسیده اید، به شما دکتر احسان کرباسی را معرفی می کنیم.
دکتر احسان کرباسی دارای بورد تخصصی رادیوتراپی انکولوژی_پرتودرمانی از دانشگاه علوم پزشکی تهران راه را برای درمان شما کوتاه می کند.
جهت ارتباط با بهترین مرکز پرتو درمانی تهران لطفا کلیک کنید.
شاد و تندرست باشید.
منبع: cancer.org
