درمان سرطان استخوان با رادیوتراپی

اطلاعات این مقاله بر روی سرطان های اولیه استخوان (سرطان هایی که از خود استخوان ها شروع می شوند) که اغلب در بزرگسالان دیده می شود تمرکز دارد. اطلاعات در خصوص استئوسارکوم، تومور یوئینگ (سارکوم یوئینگ)، و متاستاز استخوان به طور جداگانه پوشش داده شده است. در ادامه به تشریح چگونگی پرتودرمانی در درمان سرطان استخوان پرداخته ایم.

در رادیوتراپی یا پرتودرمانی از پرتوها یا ذرات پر انرژی برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می شود.

در اکثر انواع سرطان استخوان، سلول های سرطانی به راحتی توسط اشعه از بین نمی روند، بنابراین به دوزهای بالایی از اشعه نیاز است. این امر می تواند به بافت های سالم مجاور ناحیه درمان، از جمله ساختارهای کلیدی (مانند اعصاب و عروق خونی) آسیب برساند. به همین دلیل، درمان اصلی تومورهای استخوانی شامل جراحی است و از پرتودرمانی به عنوان درمان اصلی برای اکثر انواع تومورهای استخوانی استفاده نمی شود (اگرچه اغلب برای تومورهای یوینگ استفاده می شود).

پرتودرمانی خارجی نوعی پرتو درمانی است که پرتو را از دستگاهی خارج از بدن که بر روی سرطان متمرکز شده است، ارسال می کند. از این نوع پرتودرمانی اغلب برای درمان سرطان استخوان استفاده می شود.

قبل از شروع درمان، تیم پرتودرمانی با آزمایش‌ های تصویربرداری مانند MRI، اندازه‌ گیری‌ های دقیقی از ناحیه تحت درمان انجام می ‌دهد تا زوایای صحیح برای هدف‌ گیری پرتو و دوز مناسب تابش را تعیین کند. این جلسه برنامه ریزی، شبیه سازی رادیوتراپی نامیده می شود.

اغلب، پرتودرمانی در بیش از یک جلسه ارائه می شود. هر جلسه بسیار شبیه به عکس گرفتن با اشعه ایکس است، اگرچه دوز تابش بسیار بالاتر است. درمان دردناک نیست. در هر جلسه، روی یک تخت مخصوص دراز می ‌کشید و یک دستگاه تابش را از زوایای مختلف به طور دقیق ارسال می ‌کند. هر جلسه فقط چند دقیقه طول می ‌کشد.

چه زمانی می توان از پرتو درمانی در سرطان استخوان استفاده کرد؟

پرتودرمانی سرطان استخوان ممکن است در شرایط مختلف مورد استفاده قرار گیرد:

•         پس از جراحی اگر مشخص نباشد که تمام سرطان برداشته شده است (به عنوان مثال، اگر سلول های سرطانی در لبه ها (حاشیه های) بافت برداشته شده یافت شوند). این کار برای از بین بردن بقایای سلول های سرطانی انجام می شود.
•         به جای جراحی (احتمالا همراه با سایر درمان ها) برای سرطان های استخوانی که نمی توان آنها را به طور کامل برداشت کرد. این امر ممکن است به کنترل رشد تومور کمک کند و همچنین می تواند به کنترل علائمی مانند درد و تورم کمک کند.

انواع رادیوتراپی سرطان استخوان

از آنجایی که برای از بین بردن سلول های سرطانی استخوان به دوزهای بالایی از اشعه نیاز است، پزشکان معمولاً از انواع خاصی از پرتودرمانی در هنگام درمان استفاده می کنند. این رویکردها به آنها اجازه می دهد تا اندازه و قدرت پرتوهای تابش را کنترل کنند تا دوزهای بالاتر به تومور برسد و بافت های مجاور را از آسیب حفظ کنند.

پرتودرمانی تعدیل با شدت شده (IMRT)

در پرتودرمانی با شدت تعدیل شده، یک برنامه کامپیوتری برای شکل دادن و هدف قرار دادن پرتوها به سمت تومور از چندین زاویه مختلف، و همچنین برای تنظیم قدرت (شدت) پرتوها استفاده می شود. این امر امکان کاهش آسیب تشعشع به بافت‌ های طبیعی مجاور را فراهم می ‌کند و در عین حال دوز اشعه را برای سرطان افزایش می‌ دهد.

رادیوسرجری استریوتاکتیک (SRS)

رادیوسرجری استریوتاکتیک به پزشکان اجازه می دهد تا دوز بسیار زیادی از تشعشع را به ناحیه تومور کوچک، معمولاً در یک جلسه، تجویز کنند. هنگامی که آزمایش های تصویربرداری برای نشان دادن محل دقیق تومور انجام شد، یک پرتو بسیار نازک از تابش از زوایای مختلف روی آن ناحیه متمرکز می شود. این کار گاهی از طریق یک منبع اشعه در انتهای یک بازوی روباتیک کنترل ‌شده توسط کامپیوتر انجام می ‌شود و در حالی که فرد روی تخت دراز کشیده است، بازوی روبوتیک به دور او می ‌چرخد.

گاهی اوقات این روش، رادیوتراپی استریوتاکتیک بدن (SBRT) نیز نامیده می شود.

 پرتودرمانی با پرتو پروتون

در پروتون بیم تراپی از پروتون ها برای از بین بردن سلول های سرطانی به جای اشعه ایکس یا سایر انواع پرتوها استفاده می شود.

خاصیت این نوع درمان این است که پروتون ‌ها قبل از آزاد کردن انرژی خود، مسافت مشخصی را طی می‌ کنند، و آسیب کمی به بافت ‌هایی که از آن‌ ها عبور می‌ کنند، وارد می‌ کنند. پزشکان می توانند از این خاصیت پروتون ها برای تجویز دوزهای بالاتری از اشعه به تومور استفاده کنند و در عین حال آسیب کمتری به بافت طبیعی اطراف آن وارد کنند.

این نوع درمان می تواند در درمان تومورها در نواحی کوچک و پیچیده (مانند قاعده جمجمه یا ستون فقرات) مفید باشد، جایی که بسیار مهم است که تشعشعاتی که به ساختارهای مجاور می رسد محدود باشد.

پرتودرمانی با پرتو پروتون به تجهیزات بسیار تخصصی نیاز دارد و در حال حاضر در ایران وجود ندارد.

عوارض جانبی پرتودرمانی

عوارض جانبی احتمالی پرتودرمانی به این بستگی دارد که چه ناحیه ای از بدن تحت درمان است و چه مقدار از اشعه استفاده شده است.

مشکلات کوتاه مدت می تواند شامل اثراتی بر روی نواحی پوستی باشد که اشعه دریافت می کنند، که می تواند از تغییرات خفیف شبیه آفتاب سوختگی و ریزش مو تا واکنش های پوستی شدید متفاوت باشد. تابش اشعه به شکم یا لگن می تواند باعث تهوع، اسهال و مشکلات ادراری شود. در مورد عوارض جانبی احتمالی با پزشک خود مشورت کنید زیرا ممکن است راه هایی برای تسکین برخی از آنها وجود داشته باشد.

بسته به جایی که پرتو داده می شود، ممکن است سایر نواحی نیز آسیب ببینند:

•         تابش به دیواره قفسه سینه یا ریه ها می تواند بر عملکرد ریه و قلب تأثیر بگذارد.
•         تابش به ناحیه فک ممکن است غدد بزاقی را تحت تأثیر قرار دهد که می تواند منجر به خشکی دهان و مشکلات دندان شود.
•         پرتودرمانی به ستون فقرات یا جمجمه ممکن است بر اعصاب نخاع یا مغز تأثیر بگذارد. این می تواند منجر به آسیب عصبی، سردرد و مشکل در تفکر شود که معمولاً یک یا دو سال پس از درمان جدی تر می شوند. تابش به ستون فقرات ممکن است باعث بی حسی یا ضعف در بخشی از بدن شود.
•         تابش اشعه به لگن می تواند به مثانه یا روده آسیب برساند که می تواند منجر به مشکلاتی در دفع ادرار یا حرکات روده شود. همچنین می ‌تواند به اندام‌ های تناسلی آسیب برساند، بنابراین پزشکان تمام تلاش خود را می‌ کنند تا با محافظت از این اندام‌ ها در برابر تشعشعات یا خارج کردن آنها از مسیر اشعه، از آنها محافظت کنند.
•         تابش به مفصل (محلی که دو استخوان در آن به هم متصل می شوند) ممکن است به مفصل آسیب برساند که می تواند منجر به درد، زخم و یا محدودیت دامنه حرکتی شود.

نگرانی دیگر در مورد پرتودرمانی این است که ممکن است باعث ایجاد سرطان جدیدی در بخشی از بدن شود که تحت درمان قرار گرفته است. هر چه دوز تشعشع بالاتر باشد (و هر چه یک فرد جوانتر باشد)، احتمال وقوع آن بیشتر است، اما خطر کلی آن اندک است و نباید افرادی را که به پرتودرمانی نیاز دارند از دریافت آن باز دارد.

بهترین متخصص پرتو درمانی در تهران | بهترین متخصص رادیوتراپی 

چنانچه در جستجوی بهترین متخصص رادیوتراپی تهران هستید و بارها متخصصین رادیوتراپی تهران و لیست مراکز رادیوتراپی خصوصی در تهران را بررسی کرده اید ، اما همچنان به نتیجه مساعدی نرسیده اید ، به شما دکتر احسان کرباسی را معرفی می کنیم.

درباره دکتر احسان کرباسی بیشتر بدانید

دکتر احسان کرباسی دارای بورد تخصصی رادیوتراپی انکولوژی_پرتودرمانی از دانشگاه علوم پزشکی تهران راه را برای درمان شما کوتاه می کند.

جهت ارتباط با بهترین مرکز پرتو درمانی تهران لطفا کلیک کنید.

شاد و تندرست باشید.

منبع: cancer.org