مهم ترین تفاوت متخصص رادیوتراپی انکولوژی (رادیوانکولوژی) و متخصص انکولوژی

شاید شما هم تا به حال نام متخصص رادیوتراپی انکولوژی را شنیده باشید و این سوال برای شما مطرح شده باشد که این نوع تخصص چه فعالیتی را انجام می دهد؟ بسیاری از افراد متخصص انکولوژی را با متخصص رادیوتراپی انکولوژی (رادیوانکولوژی) اشتباه می گیرند و تصور می کنند که این دو تخصص یکی هستند ولی واقعیت این است که این دو تخصص با هم تفاوت های زیادی دارند.

این دو تخصص معمولا برای تشخیص، درمان و یا بهبود بیماران مبتلا به سرطان وظایفی را بر عهده دارند. شاید هدف نهایی این دو تخصص مشابه با هم باشند، ولی باز هم این دو تخصص با هم تفاوت هایی دارند. در ادامه این مقاله قصد داریم بیشتر در رابطه با متخصص رادیوتراپی انکولوژی صحبت کنیم! پس اگر قصد دارید این دو تخصص را بشناسید، با ما در ادامه این مقاله همراه باشید.

انکولوژی چیست؟

انکولوژی یکی از تخصص های علم پزشکی است که برای بیماران مبتلا به سرطان به وجود آمده است. آنکو یعنی سرطان و لوژی به معنی شناختن است؛ پس آنکولوژی یعنی سرطان شناسی که برای پیشگیری، تشخیص و یا درمان سرطان مورد استفاده قرار می گیرد و زیر شاخه های آن عبارتند از:

• جراحی
• پرتودرمانی (رادیوتراپی)
• درمانهای سیستمیک شامل شیمی درمانی، ایمونوتراپی، درمان هدفمند و هورمون درمانی

انواع متخصص انکولوژی یا همان انکولوژیست

در ایران تخصص های زیر برای انکولوژی وجود دارد:

1. متخصص رادیو انکولوژی
2. جراح های مختلف شامل: جراح سرطان (انکوسرجن)، جراح کلیه و مجاری ادراری (انکواورولوژیست)، جراح پستان، جراح کولورکتال و … (این همکاران دوره جراحی عمومی را به اتمام رسانیده و فلوشیپ و دوره تکمیلی مربوط به سرطان را گذرانده اند)
3. فوق تخصص هماتولوژی، انکولوژی = فوق تخصص خون و سرطان بالغین، این متخصصین می توانند درمانهای سیستمیک را انجام دهند (و نه پرتودرمانی)

یک متخصص رادیوانکولوژیست با استفاده از درمانهای سیستمیک (انواع داروهای شیمی درمانی و سایر داروها مانند درمان هدفمند یا ایمنی درمانی) و پرتودرمانی سرطان را درمان می کند. یک انکولوژیست جراحی در حین عمل تومور و بافت اطراف آن را از بین می برد. وی همچنین برخی از انواع مختلف بیوپسی را برای کمک به تشخیص سرطان انجام می دهد. متخصص هماتولوژی انکولوژی، سرطان های خون مانند لوسمی، لنفوم و میلوما را نیز تشخیص و درمان کرده و می تواند سایر سرطان ها را نیز صرفا با درمان های سیستمیک مداوا کند.

در صورت اطلاع از بیماری سرطان به کدام متخصص مراجعه کنیم؟

معمولا بیمار برای اولین بار، توسط سایر رشته های تخصصی مطلع می شود که مبتلا به سرطان است. مثلا سرطانهای مری، معده و رکتوم توسط متخصص گوارش تشخیص داده می شود و سرطان مثانه و پروستات توسط متخصص کلیه و مجاری ادرار و… . بعد از تشخیص سرطان، بیمار ممکن است نزد متخصص رادیوانکولوژی یا جراح و یا متخصص هماتولوژی انکولوژی ارجاع داده شود.

نکته قابل توجه آنکه به دلیل عدم آشنایی رشته های فوق با پرتودرمانی، بهتر است جهت تصمیم گیری بهتر و تعیین ترتیب درمانهای لازم، حتما بیمار قبل از شروع درمان با یک رادیو انکولوژیست مشاوره کند.

معرفی رشته تخصصی پرتودرمانی

این تخصص در زیر شاخه انکولوژی یا سرطان شناسی قرار می گیرد و عناوین متخصص پرتودرمانی، متخصص رادیوتراپی، متخصص رادیوتراپی انکولوژی و متخصص رادیوانکولوژی عملا همگی جهت توصیف پزشک متخصصی است که می تواند پرتودرمانی و درمانهای سیستمیک (شیمی درمانی، هورمون درمانی، درمان هدفمند و ایمونوتراپی) انجام دهد.

واضح است که در این صورت حوزه درمان بسیار وسیع خواهد بود و اشراف کامل یک فرد به همه انواع درمانهای همه سرطانها، شاید غیر قابل قبول باشد.

در کشور های مختلف دنیا جهت تسلط بیشتر فرد متخصص در حیطه درمان عموما دو راه حل وجود دارد:

الف) در بریتانیا یک آنکولوژیست فقط دو یا سه نوع سرطان مختلف را درمان میکند (هم رادیوتراپی و هم درمان های سیستمیک) و در این حالت، تخصص کلینیکال انکولوژی نام میگیرد، مثلا یک کلینیکال انکولوژیست فقط سرطانهای دستگاه گوارش فوقانی را درمان می کند و مثلا یک کلینیکال انکولوژیست دیگر، فقط به درمان سرطانهای دستگاه گوارش تحتانی می پردازد.

ب) در آمریکا و… یک تخصص داریم به اسم مدیکال آنکولوژی که فقط درمان سیستمیک انجام میدهد (نه پرتودرمانی) و یک تخصص داریم به نام متخصص رادیوتراپی آنکولوژی که صرفا پرتودرمانی انجام می دهد.

متخصص پرتودرمانی (رادیوتراپی)

متخصص رادیوتراپی از پرتوهای فوتون پرانرژی برای هدف قرار دادن و از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می کنند. تقریباً نیمی از بیماران سرطانی در یک برهه تحت درمان با اشعه قرار می گیرند.

در برخی موارد، بهترین روش درمان سرطان شامل کاشت موقت مواد رادیواکتیو در ناحیه آسیب دیده است که به آن براکی تراپی اطلاق می شود، در حالی که موارد دیگر از پرتوهای بسیار دقیق استفاده می کنند که به دلیل دقت تابش به این فرآیند «رادیو سرجری» گفته می شود.

دکتر احسان کرباسی از سال 1392 تاکنون با سابقه درخشان علمی، مطابق با سیستم ایالات متحده، مطالعات خود را صرفا منحصر به رادیوتراپی های فوق تخصصی از جمله درمان های SRS ،SBRT ، FSRT و سایبرنایف و گامانایف نموده که با توجه به ورود دستگاههای بسیار پیشرفته پرتودرمانی به کشور، این نحوه درمان بسیار به نفع بیماران تمام شده است. به عنوان مثال تکنیک IMRT، تا سال 1392 در ایران وجود نداشت و تکنیک رادیوتراپی استریوتاکتیک نیز تا سال 1398 در ایران وجود نداشت و دکتر احسان کرباسی پیشگام انجام این درمانها در تهران هستند.