- غربالگری سرطان پروستات چیست ؟
- تست ساده سرطان پروستات | تست غربالگری سرطان پروستات
- آزمایش های سرطان پروستات | روشهای غربالگری سرطان پروستات
- برای آماده شدن آزمایش سرطان پروستات چه کارهایی باید بکنیم؟
- آزمایش غربالگری سرطان پروستات
- علائم سرطان در آزمایش خون سرطان پروستات
- غربالگری سرطان پروستات در ایران
- نتایج غربالگری سرطان پروستات
غربالگری سرطان پروستات چیست ؟
غربالگری سرطان پروستات، آزمایشی برای یافتن سرطان در افراد، قبل از بروز علائم است. با این حال، مشخص نیست که آیا مزایای غربالگری سرطان پروستات برای اکثر مردان بیشتر از خطرات آن باشد. با این حال، برخی از مردان پس از بحث در مورد مزایا و معایب غربالگری با پزشکان خود، ممکن است غربالگری را انتخاب کنند.
انواع تست غربالگری سرطان پروستات که در اینجا مورد بحث قرار می گیرند برای بررسی نشانه های احتمالی سرطان پروستات استفاده می شوند. اما این آزمایش ها نمی توانند به طور قطعی نشان دهند که آیا به این سرطان مبتلا هستید یا خیر. اگر نتیجه یکی از این آزمایشات غیرطبیعی باشد، احتمالاً به بیوپسی پروستات نیاز دارید تا مطمئن شوید که آیا به سرطان مبتلا هستید یا خیر.
درمان سرطان با رادیوتراپی فوق تخصصی توسط دکتر احسان کرباسی متخصص پرتودرمانی
جهت رزرو نوبت تماس بگیرید: 88627420-021
تست ساده سرطان پروستات | تست غربالگری سرطان پروستات
تست ساده سرطان پروستات، آزمایش خون آنتیژن اختصاصی پروستات (PSA) است. PSA پروتئینی است که توسط غده پروستات تولید میشود. سطح PSA در خون مردان با افزایش سن افزایش مییابد. با این حال، سطح PSA بالا لزوماً به معنای ابتلا به سرطان پروستات نیست.
آزمایش PSA برای مردان بالای 40 سال توصیه میشود. اگر نتیجه آزمایش PSA شما بالا باشد، پزشک شما ممکن است آزمایشهای دیگری را برای تشخیص سرطان پروستات انجام دهد. این آزمایشها عبارتند از:
معاینه دیجیتال رکتوم (DRE) : در این آزمایش، پزشک انگشت خود را به داخل مقعد شما وارد میکند تا غده پروستات را معاینه کند.
بیوپسی پروستات : در این آزمایش، پزشک یک نمونه کوچک از بافت پروستات را برای آزمایش در آزمایشگاه برمیدارد.
اگر شما یا یکی از اعضای خانواده شما سابقه خانوادگی سرطان پروستات دارید، ممکن است پزشک شما توصیه کند که آزمایش PSA را زودتر از 40 سالگی انجام دهید.
آزمایش های سرطان پروستات | روشهای غربالگری سرطان پروستات
آزمایش های دیگری نیز وجود دارند که می توانند برای تشخیص سرطان پروستات یا تعیین میزان پیشرفت آن استفاده شوند. این آزمایش ها عبارتند از:
آزمایش خون سرطان پروستات (PCA3) : این آزمایش می تواند به پزشکان کمک کند تا سرطان پروستات را در مراحل اولیه تشخیص دهند.
تصویربرداری پروستات
اسکن MRI پروستات
اسکن استخوان
برای آماده شدن آزمایش سرطان پروستات چه کارهایی باید بکنیم؟
در اینجا چند نکته برای کمک به شما در آماده شدن برای آزمایش PSA آورده شده است:
قبل از آزمایش، از مقاربت یا انزال خودداری کنید.
قبل از آزمایش، حداقل 4 ساعت ناشتا باشید.
اگر دارویی مصرف میکنید، با پزشک خود در مورد اینکه آیا باید قبل از آزمایش مصرف آن را متوقف کنید یا خیر، صحبت کنید.
اگر سطح PSA شما بالاتر از حد طبیعی باشد، به این معنی نیست که حتماً به سرطان پروستات مبتلا هستید. با این حال، باید برای تشخیص علت بالا بودن سطح PSA خود با پزشک خود مشورت کنید. برای آگاهی بیشتر از علائم سرطان پروستات کلیک کنید.
آزمایش غربالگری سرطان پروستات
آزمایش خون آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA)
آنتی ژن اختصاصی پروستات یا Prostate Specific Antigen (PSA) پروتئینی است که توسط سلول های غده پروستات (شامل سلول های طبیعی و سلول های سرطانی) ساخته می شود. PSA بیشتر در مایع منی یافت می شود، اما مقدار کمی از آن در خون نیز موجود است.
سطح PSA در خون با واحدهایی به نام نانوگرم در میلی لیتر (ng/mL) اندازه گیری می شود. با بالا رفتن سطح PSA، احتمال ابتلا به سرطان پروستات افزایش می یابد، اما هیچ عدد خیلی دقیقی وجود ندارد که اگر PSA بیشتر از آن عدد باشد، بتوانیم با اطمینان بگوییم که آیا یک مرد سرطان پروستات دارد یا نه.
بسیاری از پزشکان در صورتیکه عدد PSA بیشتر از 4 باشد، تصمیم می گیرند که آزمایشات بیشتری جهت تشخیص سرطات پروستات انجام دهند، در حالی که برخی دیگر ممکن است شروع آزمایشات تکمیلی را در سطح پایین تری از PSA مانند 2.5 یا 3 توصیه کنند.
اکثر مردان بدون سرطان پروستات سطح PSA کمتر از 4 نانوگرم در میلی لیتر در خون دارند. هنگامی که سرطان پروستات ایجاد می شود، سطح PSA اغلب از 4 بالاتر می رود. با این حال، سطح زیر 4 تضمینی برای عدم ابتلای مردان به سرطان نیست بدین ترتیب که وقتی بیوپسی انجام می شود، حدود 15 درصد از مردان با PSA زیر 4 نیز به سرطان پروستات مبتلا هستند.
مردانی که سطح PSA آنها بین 4 تا 10 است (که اغلب “محدوده مرزی” نامیده می شود) تقریباً 1 در 4 (25 درصد) شانس ابتلا به سرطان پروستات دارند.
اگر PSA بیشتر از 10 باشد، احتمال ابتلا به سرطان پروستات بالای 50 درصد است.
اگر سطح PSA شما بالا باشد، ممکن است برای جستجوی سرطان پروستات به آزمایش های بیشتری نیاز داشته باشید.
عواملی که ممکن است بر سطح PSA تأثیر بگذارد
یکی از دلایلی که استفاده از یک عدد مشخص (کات آف) برای آزمایش PSA هنگام جستجوی سرطان پروستات دشوار است این است که برخی از عوامل، غیر از سرطان نیز می توانند بر سطح PSA تأثیر بگذارند.
عواملی که ممکن است سطح PSA را افزایش دهند عبارتند از:
بزرگی پروستات : شرایطی مانند BPH هیپرپلازی خوش خیم پروستات (بزرگ شدن غیر سرطانی پروستات که بسیاری از مردان را با افزایش سن به آن مبتلا می شوند) می تواند سطح PSA را افزایش دهد. برای آگاهی بیشتر از علت بزرگ شدن پروستات کلیک کنید.
سن بالاتر : سطح PSA به طور معمول با افزایش سن به آرامی بالا می رود، حتی اگر هیچ اختلال پروستات نداشته باشید.
پروستاتیت : یک عفونت یا التهاب غده پروستات است که می تواند سطح PSA را افزایش دهد.
انزال : این امر می تواند باعث بالا رفتن PSA برای مدت کوتاهی شود. به همین دلیل است که برخی از پزشکان توصیه می کنند که مردان، یک یا دو روز قبل از انجام آزمایش، انزال نداشته باشند.
دوچرخه سواری : برخی از مطالعات نشان داده اند که دوچرخه سواری ممکن است سطح PSA را برای مدت کوتاهی افزایش دهد (احتمالاً به این دلیل که صندلی به پروستات فشار می آورد)، اگرچه همه مطالعات به این موضوع اشاره نکرده اند.
برخی از روش های اورولوژیک : برخی از روش هایی که در مطب پزشک انجام می شود بر پروستات تأثیر میگذارند، مانند بیوپسی پروستات یا سیستوسکوپی و می توانند سطح PSA را برای مدت کوتاهی افزایش دهند. برخی از مطالعات نشان داده اند که معاینه مقعدی نیز ممکن است سطح PSA را کمی افزایش دهد، اگرچه مطالعات دیگر این را کشف نکرده اند. با این حال، برخی از پزشکان توصیه می کنند قبل از انجام معاینه مقعدی PSA خون اندازه گرفته شود.
برخی داروها : مصرف هورمون های مردانه مانند تستوسترون (یا سایر داروهایی که سطح تستوسترون را افزایش می دهند) ممکن است باعث افزایش PSA شود.
برخی موارد ممکن است سطح PSA را کاهش دهند (حتی اگر مردی سرطان پروستات داشته باشد):
مهارکننده های 5-آلفا ردوکتاز : داروهای خاصی که برای درمان بزرگی پروستات یا علائم ادراری استفاده می شوند، مانند فیناستراید (Proscar یا Propecia) یا دوتاستراید (Avodart)، می توانند سطح PSA را کاهش دهند. این داروها همچنین می توانند بر خطر سرطان پروستات تأثیر بگذارند (به بخش پیشگیری از سرطان پروستات مراجعه کنید). اگر یکی از این داروها را مصرف می کنید به پزشک خود اطلاع دهید. از آنجایی که آنها می توانند سطح PSA را کاهش دهند، ممکن است پزشک نیاز به تنظیم آنها داشته باشد.
داروهای گیاهی : برخی از داروهایی که به عنوان مکمل های غذایی فروخته می شوند ممکن است سطح بالای PSA را پنهان کنند. به همین دلیل مهم است که در صورت مصرف هر نوع مکملی، پزشک خود را مطلع سازید. به نظر نمی رسد که گیاه نخل اره ای (گیاهی که توسط برخی مردان برای درمان بزرگی پروستات استفاده می شود) PSA را تحت تاثیر قرار دهد.
برخی از داروهای دیگر : برخی تحقیقات نشان داده اند که استفاده طولانی مدت از برخی داروها، مانند آسپرین، استاتین ها (داروهای کاهش دهنده کلسترول)، و دیورتیک های تیازیدی (مانند هیدروکلروتیازید) ممکن است سطح PSA را کاهش دهند. برای تایید این یافته ها به تحقیقات بیشتری نیاز است. اگر هر یک از داروها را به طور منظم مصرف می کنید، قبل از اینکه به هر دلیلی مصرف آن را قطع کنید، با پزشک خود مشورت کنید.
برای مردانی که ممکن است از نظر سرطان پروستات غربالگری شوند، همیشه مشخص نیست که پایین بودن PSA خوب است یا بد. در برخی موارد، عاملی که PSA را کاهش می دهد، ممکن است خطر ابتلا به سرطان پروستات را نیز در مردان کاهش دهد. اما در موارد دیگر، ممکن است سطح PSA را بدون تأثیر بر خطر ابتلا به سرطان کاهش دهد. این در واقع می تواند بد باشد، چون سطح PSA را بطور کاذب پایین می آورد و ممکن است منجر به عدم تشخیص سرطان شود. به همین دلیل مهم است که در مورد هر چیزی که ممکن است بر سطح PSA شما تأثیر بگذارد با پزشک خود صحبت کنید.
انواع تست های PSA
گاهی اوقات، ممکن است سطح PSA در یک آزمایش غربالگری، تحت عنوان Total PSA شناخته شود. اگر تصمیم به انجام آزمایش غربالگری PSA دارید و نتیجه آن طبیعی نیست، ممکن است برخی از پزشکان استفاده از انواع مختلف آزمایشات PSA را برای کمک به تصمیم گیری در مورد نیاز به بیوپسی پروستات در نظر بگیرند، اگرچه همه پزشکان در مورد نحوه استفاده از این آزمایشات توافق ندارند. تست ساده PSA، شامل Total PSA است، انواع دیگر تست PSA در زیر تشریح شده است:
نسبت PSA آزاد به PSA توتال : PSA به دو شکل عمده در خون وجود دارد. یک شکل به پروتئین های خون متصل است، در حالی که شکل دیگر آزادانه (غیر متصل) در گردش است. می توان میزان PSA آزاد را به عدد کل PSA (PSA توتال ) تقسیم کرد که به آن نسبت PSA آزاد به PSA توتال می گویند.
این نسبت در مردان مبتلا به سرطان پروستات کاهش می یابد، لذا اگر نتیجه آزمایش PSA شما در محدوده مرزی (بین 4 تا 10) باشد، ممکن است از نسبت PSA آزاد به PSA توتال برای تصمیم گیری در مورد اینکه آیا باید بیوپسی پروستات انجام دهید یا خیر، استفاده شود. نسبت کمتر PSA آزاد به این معنی است که شانس شما برای ابتلا به سرطان پروستات بیشتر است و احتمالاً باید بیوپسی انجام دهید.
بسیاری از پزشکان بیوپسی پروستات را برای مردانی که نسبت PSA آزاد آنها 10 درصد یا کمتر است، توصیه می کنند و همچنین توصیه می کنند که اگر بین 10 تا 25 درصد باشد، بیوپسی را در نظر بگیرند. استفاده از این نسبت ها اکثر سرطان ها را شناسایی می کند و به برخی از مردان کمک می کند از انجام بیوپسی های غیرضروری اجتناب کنند.
این آزمایش به طور گسترده مورد استفاده قرار می گیرد، اما همه پزشکان با اعداد فوق (25% و 10%) برای تصمیم گیری در مورد انجام یا عدم انجام بیوپسی است موافق نیستند، و این رقم ممکن است بسته به سطح کلی PSA تغییر کند.
این آزمایشات همچنین ممکن است برای کمک به تعیین اینکه آیا مردی که قبلاً بیوپسی پروستات انجام داده و سرطان کشف نشده، باید بیوپسی دیگری انجام دهد یا خیر، استفاده شود.
PSA velocity : این، یک آزمایش جداگانه نیست. بلکه شامل بررسی سرعت افزایش PSA در طول زمان است. به طور معمول، سطح PSA با افزایش سن به آرامی بالا می رود. برخی تحقیقات نشان داده اند که در صورت ابتلای مردی به سرطان، این سطوح سریع تر افزایش می یابد، اما مطالعات نشان نداده اند که سرعت PSA برای یافتن سرطان پروستات مفیدتر از خود سطح PSA است. به همین دلیل، دستورالعمل های انجمن سرطان آمریکا استفاده از سرعت PSA را به عنوان بخشی از غربالگری سرطان پروستات توصیه نمی کنند.
چگالی PSA : سطح PSA در مردانی که غدد پروستات بزرگتری دارند بالاتر است. لذا گاهی از چگالی یا دانسیته یا تراکم PSA (PSAD) برای مردانی که غده پروستات بزرگی دارند برای بررسی احتمال وجود سرطان پروستات، استفاده می شود. بدین ترتیب که پزشک، حجم (اندازه) غده پروستات را با سونوگرافی ترانس رکتال اندازه گیری می کند و عدد PSA را بر حجم پروستات تقسیم می کند. دانسیته PSA بالاتر نشان دهنده احتمال بیشتر سرطان است. البته نشان داده شده است که دانسیته PSA به اندازه آزمایش بررسی نسبت PSA آزاد به PSA توتال مفید نیست.
معاینه مقعد با انگشت (DRE)
برای معاینه مقعد با انگشت، پزشک دستکش پوشیده و یک انگشت خود را وارد مقعد می کند تا هرگونه برآمدگی یا نواحی سخت روی پروستات را که ممکن است سرطانی باشد، احساس کند. پروستات درست در قسمت جلویی انتهای روده (رکتوم) قرار دارد. سرطان پروستات اغلب در قسمت پشت غده شروع می شود و لذا گاهی اوقات می تواند در معاینه رکتوم لمس و کشف شود. این معاینه می تواند ناراحت کننده باشد (مخصوصاً برای مردانی که هموروئید دارند)، اما معمولاً دردناک نیست و تنها مدت کوتاهی طول می کشد.
معاینه رکتال دیجیتال (معاینه مقعد) کمتر از آزمایش PSA در یافتن سرطان پروستات موثر است، اما گاهی اوقات می تواند سرطان را در مردان با سطح PSA طبیعی پیدا کند. به همین دلیل، ممکن است به عنوان بخشی از غربالگری سرطان پروستات گنجانده شود.
اندوسکوپی سرطان پروستات
اندوسکوپی سرطان پروستات یک روش جراحی است که برای تشخیص و درمان سرطان پروستات استفاده می شود. در این روش، پزشک از یک لوله نازک و انعطاف پذیر به نام آندوسکوپ برای مشاهده داخل پروستات استفاده می کند.
اندوسکوپی سرطان پروستات می تواند برای اهداف زیر استفاده شود:
تشخیص سرطان پروستات : پزشک می تواند از آندوسکوپ برای مشاهده داخل پروستات و یافتن هرگونه توده یا تغییر غیرطبیعی استفاده کند. اگر پزشک توده یا تغییر غیرطبیعی مشاهده کند، ممکن است بیوپسی انجام دهد تا سلول های سرطانی را تأیید کند.
درمان سرطان پروستات : پزشک می تواند از آندوسکوپ برای برداشتن بافت سرطانی از پروستات استفاده کند. این روش به نام TURP یا ترانس یورترال ریزیکتیو پروستات شناخته می شود. برای پرتودرمانی سرطان پروستات کلیک کنید.
اندوسکوپی سرطان پروستات یک روش سرپایی است که معمولاً تحت بی حسی موضعی یا بیهوشی عمومی انجام می شود.
مراحل انجام اندوسکوپی سرطان پروستات
مراحل انجام اندوسکوپی سرطان پروستات به شرح زیر است:
بیمار روی تخت جراحی دراز می کشد.
پزشک یک لوله نازک و انعطاف پذیر به نام آندوسکوپ را از طریق مجرای ادرار وارد پروستات می کند.
پزشک از یک دوربین کوچک که در انتهای آندوسکوپ قرار دارد برای مشاهده داخل پروستات استفاده می کند.
اگر پزشک توده یا تغییر غیرطبیعی مشاهده کند، ممکن است بیوپسی انجام دهد تا سلول های سرطانی را تأیید کند.
اگر پزشک تصمیم به برداشتن بافت سرطانی از پروستات بگیرد، از یک ابزار کوچک برای برش بافت استفاده می کند.
پس از اتمام جراحی، آندوسکوپ از بدن خارج می شود.
علائم سرطان پروستات در سونوگرافی
علائم سرطان در سونوگرافی سرطان پروستات عبارتند از:
توده : یک توده یا ناحیه غیرطبیعی در بافت پروستات می تواند نشان دهنده سرطان باشد. توده های سرطانی پروستات معمولاً سخت و غیرمتحرک هستند.
تغییر در اندازه یا شکل پروستات : پروستات سالم معمولاً گرد و متقارن است. اگر پروستات بزرگ شده، نامتقارن یا دارای نواحی غیرطبیعی باشد، ممکن است نشان دهنده سرطان باشد.
تغییر در ساختار بافت پروستات : بافت پروستات سالم معمولاً دارای بافت همگن است. اگر بافت پروستات دارای نواحی غیرطبیعی باشد، ممکن است نشان دهنده سرطان باشد.
سونوگرافی پروستات یک روش تصویربرداری غیرتهاجمی است که می تواند برای تشخیص سرطان پروستات استفاده شود. سونوگرافی پروستات معمولاً تحت بی حسی موضعی انجام می شود. در این روش، پزشک از یک پروب صوتی برای ارسال امواج صوتی به داخل بدن استفاده می کند. امواج صوتی پس از برخورد به بافت های بدن، بازتاب می شوند و توسط پروب صوتی دریافت می شوند. این اطلاعات توسط یک کامپیوتر پردازش می شود و تصویری از بافت های داخلی بدن ایجاد می کند.
سونوگرافی پروستات می تواند به پزشکان کمک کند تا سرطان پروستات را در مراحل اولیه تشخیص دهند. تشخیص زودهنگام سرطان پروستات می تواند شانس بهبودی را افزایش دهد.
علائم سرطان در آزمایش خون سرطان پروستات
آزمایش خون سرطان پروستات یک آزمایش خون است که برای اندازه گیری سطح آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) در خون استفاده می شود. PSA پروتئینی است که توسط غده پروستات تولید می شود. سطح PSA در خون مردان با افزایش سن افزایش می یابد. با این حال، سطح PSA بالا لزوماً به معنای ابتلا به سرطان پروستات نیست. برای آگاهی بیشتر از طول عمر بیماران سرطان پروستات کلیک کنید.
علائم سرطان در آزمایش خون سرطان پروستات عبارتند از:
سطح PSA بالاتر از حد طبیعی : سطح PSA طبیعی در مردان زیر 40 سال کمتر از 4 نانوگرم بر میلی لیتر (ng/mL) است. در مردان 40 تا 50 سال، سطح PSA طبیعی کمتر از 2.5 ng/mL است. در مردان بالای 50 سال، سطح PSA طبیعی کمتر از 3 ng/mL است.
افزایش سریع سطح PSA : اگر سطح PSA شما به سرعت افزایش یابد، ممکن است نشان دهنده سرطان پروستات باشد.
نسبت PSA آزاد به PSA کل : نسبت PSA آزاد به PSA کل می تواند به پزشکان کمک کند تا بین سرطان پروستات خوش خیم و بدخیم تمایز قائل شوند. نسبت PSA آزاد به PSA کل در سرطان پروستات خوش خیم معمولاً بالاتر از سرطان پروستات بدخیم است. برای آگاهی از رژیم غذایی سرطان پروستات کلیک کنید.
غربالگری سرطان پروستات در ایران
غربالگری سرطان پروستات در ایران، مانند بسیاری از کشورهای دیگر، موضوعی چالشبرانگیز است و بحثهای زیادی پیرامون آن وجود دارد.
در ایران نیز دو روش اصلی برای غربالگری سرطان پروستات استفاده میشود:
- آزمایش PSA: این آزمایش به طور گسترده در دسترس است و بسیاری از آزمایشگاهها آن را انجام میدهند.
- معاینه دیجیتال رکتوم (DRE): این معاینه توسط پزشک انجام میشود.
نتایج غربالگری سرطان پروستات
اگر برای سرطان پروستات غربالگری می شوید و سطح اولیه PSA خون شما بالاتر از حد طبیعی است، همیشه به این معنی نیست که سرطان پروستات دارید. بسیاری از مردان با سطح PSA بالاتر از حد طبیعی سرطان ندارند. با این حال، برای کمک به یافتن آنچه در حال وقوع است، به آزمایشات بیشتری نیاز خواهد بود. پزشک شما ممکن است یکی از این گزینه ها را توصیه کند:
تکرار انجام آزمایش PSA بعد از چند هفته : سطح PSA خون مردان می تواند در طول زمان متفاوت باشد (به دلایل مختلف)، بنابراین برخی از پزشکان توصیه می کنند که اگر نتیجه اولیه PSA غیرطبیعی بود، آزمایش را بعد از یک ماه یا بیشتر تکرار کنید. اگر سطح PSA خیلی بالا نباشد (4 تا 7 نانوگرم در میلی لیتر باشد)، به احتمال زیاد این یک گزینه معقول است. برای اطلاع از گرید سرطان پروستات کلیک کنید.
برای سطوح بالاتر PSA، پزشکان به احتمال زیاد انجام آزمایش های دیگر یا به طور مستقیم، انجام بیوپسی پروستات را توصیه می کنند.
انجام نوع دیگری از آزمایش PSA مثل بررسی نسبت PSA آزاد به PSA توتال
معاینه رکتال دیجیتال (معاینه مقعد) اگر قبلاً انجام نشده باشد
آزمایش تصویربرداری از غده پروستات، مانند MRI (به ویژه MRI چند پارامتری) یا سونوگرافی ترانس رکتال
گرفتن بیوپسی پروستات برای بررسی اینکه آیا سرطان دارید یا خیر