آمبولی ریه
آمبولی ریه یک لخته خون است که جریان خون به یک شریان در ریه را مسدود کرده و متوقف می‌کند. در بیشتر موارد، لخته خون از یک ورید عمقی در پا شروع شده و به ریه می‌رود. به ندرت، لخته در وریدی در قسمت دیگری از بدن تشکیل میشود. هنگامی که یک لخته خون در یک یا چند ورید عمقی بدن تشکیل میشود، به آن ترومبوز ورید عمقی (DVT) می‌گویند.
از آنجایی که یک یا چند لخته جریان خون به ریه‌ها را مسدود می‌کنند، آمبولی ریه می‌تواند تهدید کننده حیات باشد. با این حال، درمان سریع خطر مرگ را به شدت کاهش می‌دهد. انجام اقداماتی برای پیشگیری از لخته شدن خون در پاهای شما به محافظت در برابر آمبولی ریه کمک خواهد کرد.
درمان سرطان با رادیوتراپی فوق تخصصی توسط دکتر احسان کرباسی متخصص پرتودرمانی
جهت رزرو نوبت تماس بگیرید: 88627420-021
آمبولی ریه چیست؟
آمبولی ریه به انسداد ناگهانی یکی از سرخرگ‌های اصلی ریه یا شاخه‌های آن گفته میشود که عمدتاً توسط یک لخته خون و گاهی توسط چربی یا مواد دیگر ایجاد می‌گردد و مانع جریان خون به بخشی از ریه میشود؛ منشأ اصلی این لخته‌های خون معمولاً سیاهرگ‌های عمقی اندام تحتانی یا لگن (وضعیتی به نام ترومبوز ورید عمقی یا DVT) است، در حالی که آمبولی چربی اغلب به دنبال شکستگی استخوان‌های بلند رخ می‌دهد.
علائم آمبولی ریه
علائم آمبولی ریه می‌تواند بسیار متفاوت باشد، بسته به اینکه چه مقدار از ریه شما درگیر شده است، اندازه لخته‌ها چقدر است و آیا بیماری زمینه‌ای ریوی یا قلبی دارید یا خیر.
علائم شایع عبارتند از:
- تنگی نفس. این علامت معمولاً به طور ناگهانی ظاهر میشود. مشکل در نفس کشیدن حتی هنگام استراحت نیز رخ می‌دهد و با فعالیت بدنی بدتر میشود.
- درد قفسه سینه. ممکن است احساس کنید که دچار حمله قلبی شده‌اید. درد اغلب تیز است و هنگام نفس عمیق کشیدن احساس میشود. درد می‌تواند مانع از توانایی شما برای کشیدن نفس عمیق شود. همچنین ممکن است هنگام سرفه کردن، خم شدن یا به جلو خم شدن آن را احساس کنید.
- غش کردن. ممکن است در صورت افت ناگهانی ضربان قلب یا فشار خون از حال بروید. به این حالت سنکوپ می‌گویند.
علائم دیگری که می‌توانند با آمبولی ریه رخ دهند عبارتند از:
- سرفه‌ای که ممکن است شامل خلط خونی یا رگه‌دار از خون باشد
- ضربان قلب سریع یا نامنظم
- سبکی سر یا سرگیجه
- تعریق بیش از حد
- تب
- درد یا تورم پا، یا هر دو، معمولاً در پشت ساق پا
- پوست سرد و مرطوب یا تغییر رنگ داده، که سیانوز نامیده میشود
علت آمبولی ریه
آمبولی ریه زمانی رخ می‌دهد که توده‌ای از مواد، اغلب لخته خون، در یک شریان در ریه‌ها گیر کرده و جریان خون را مسدود کند. لخته‌های خون معمولاً از وریدهای عمقی پاهای شما می‌آیند، وضعیتی که به عنوان ترومبوز ورید عمقی شناخته میشود.
در بسیاری از موارد، چندین لخته درگیر هستند. بخش‌هایی از ریه که توسط هر شریان مسدود شده تغذیه می‌شوند، نمی‌توانند خون دریافت کنند و ممکن است بمیرند. این وضعیت به عنوان انفارکتوس ریوی شناخته میشود. این امر اکسیژن رسانی ریه‌های شما به بقیه بدن را دشوارتر می‌کند.
گاهی اوقات، انسداد در رگ‌های خونی ناشی از موادی غیر از لخته خون است، مانند:
- چربی از داخل یک استخوان بلند شکسته
- بخشی از یک تومور
- حباب‌های هوا
عکس آمبولی ریه
عوامل خطر آمبولی ریه
گرچه هر کسی ممکن است دچار لخته‌های خونی شود که منجر به آمبولی ریه می‌شوند، عوامل خاصی می‌توانند خطر شما را افزایش دهند.
- بیماری قلبی. بیماری‌های قلبی و عروقی، به ویژه نارسایی قلبی، احتمال تشکیل لخته را بیشتر می‌کند.
- سرطان. برخی سرطان‌ها به خصوص سرطان‌های مغز، تخمدان، پانکراس، سرطان روده بزرگ، معده، سرطان ریه و سرطان کلیه، و سرطان‌هایی که گسترش یافته‌اند و متاستاز داده اند می‌توانند خطر لخته شدن خون را افزایش دهند. شیمی درمانی این خطر را بیشتر هم می‌کند. همچنین اگر سابقه شخصی یا خانوادگی سرطان سینه دارید و تاموکسیفن یا رالوکسیفن (اویستا) مصرف می‌کنید، خطر لخته شدن خون در شما بالاتر است.
- جراحی. جراحی یکی از علل اصلی لخته‌های خون مشکل‌ساز است. به همین دلیل، داروهایی برای پیشگیری از لخته ممکن است قبل و بعد از جراحی‌های بزرگ مانند تعویض مفصل تجویز شوند.
- اختلالاتی که بر لخته شدن خون تأثیر می‌گذارند. برخی اختلالات ارثی بر خون تأثیر می‌گذارند و احتمال لخته شدن آن را بیشتر می‌کنند. سایر اختلالات پزشکی مانند بیماری کلیوی نیز می‌توانند خطر لخته شدن خون را افزایش دهند.
- بیماری کروناویروس ۲۰۱۹ (COVID-19). افرادی که علائم شدید COVID-19 دارند، در معرض خطر افزایش یافته آمبولی ریه هستند.
- استراحت در بستر. محدود شدن به تخت برای مدت طولانی پس از جراحی، حمله قلبی، شکستگی پا، تروما یا هر بیماری جدی، شما را در معرض خطر لخته شدن خون قرار می‌دهد. هنگامی که پاهای شما برای مدت طولانی صاف قرار می‌گیرند، جریان خون در وریدهای شما کند میشود و خون می‌تواند در پاهای شما تجمع یابد. این گاهی اوقات می‌تواند منجر به لخته شدن خون شود.
- سفرهای طولانی. نشستن در وضعیت تنگ و فشرده در طول سفرهای طولانی با هواپیما یا ماشین، جریان خون در پاها را کند می‌کند، که خطر لخته شدن خون را افزایش می‌دهد.
سایر عوامل خطر
- سیگار کشیدن. به دلایلی که به خوبی درک نشده‌اند، مصرف دخانیات خطر لخته شدن خون را در برخی افراد، به ویژه کسانی که عوامل خطر دیگری دارند، افزایش می‌دهد.
- اضافه وزن داشتن. وزن اضافی خطر لخته شدن خون را افزایش می‌دهد – به ویژه در افرادی که عوامل خطر دیگری دارند.
- استروژن مکمل. استروژن موجود در قرص‌های ضد بارداری و در هورمون درمانی جایگزین می‌تواند فاکتورهای انعقادی را در خون افزایش دهد، به خصوص در کسانی که سیگار می‌کشند یا اضافه وزن دارند.
- بارداری. وزن نوزاد که بر وریدهای لگن فشار می‌آورد، می‌تواند بازگشت خون از پاها را کند کند. هنگامی که خون کند یا تجمع می‌یابد، احتمال تشکیل لخته بیشتر است.
عوارض آمبولی ریه
آمبولی ریه می‌تواند تهدید کننده حیات باشد. حدود یک سوم از افرادی که آمبولی ریه تشخیص داده نشده و درمان نشده دارند، زنده نمی‌مانند. با این حال، هنگامی که این وضعیت به سرعت تشخیص داده و درمان شود، این تعداد به طرز چشمگیری کاهش می‌یابد.
آمبولی ریه همچنین می‌تواند منجر به پرفشاری خون ریوی شود، وضعیتی که در آن فشار خون در ریه‌ها و در سمت راست قلب بیش از حد بالا است. هنگامی که انسدادهایی در شریان‌های داخل ریه‌های خود دارید، قلب شما باید سخت‌تر کار کند تا خون را از طریق آن رگ‌ها پمپ کند. این امر فشار خون را افزایش می‌دهد و در نهایت قلب شما را ضعیف می‌کند.
در موارد نادر، لخته‌های کوچکی به نام آمبولی در ریه‌ها باقی می‌مانند و با گذشت زمان در شریان‌های ریوی اسکار (جوشگاه) ایجاد میشود. این امر جریان خون را محدود کرده و منجر به پرفشاری خون ریوی مزمن میشود.
برای اطلاعات بیشتر از درمان سرطان کلیک کنید.
پیشگیری از آمبولی ریه
پیشگیری از لخته شدن در وریدهای عمقی پاهای شما به پیشگیری از آمبولی ریه کمک می‌کند. به همین دلیل، بیشتر بیمارستان‌ها در انجام اقداماتی برای پیشگیری از لخته شدن خون جدی هستند، از جمله:
- رقیق‌کننده‌های خون (ضد انعقادها). این داروها اغلب به افرادی که در معرض خطر لخته شدن هستند، قبل و بعد از جراحی داده می‌شوند. همچنین، آنها اغلب به افرادی که با شرایط پزشکی خاصی مانند حمله قلبی، سکته مغزی یا عوارض سرطان در بیمارستان بستری می‌شوند، داده می‌شوند.
- جوراب‌های فشاری (واریس). جوراب‌های فشاری به طور مداوم پاها را فشار می‌دهند و به وریدها و عضلات پا کمک می‌کنند تا خون را مؤثرتر حرکت دهند. آنها روشی ایمن، ساده و ارزان برای جلوگیری از تجمع خون در پاها در طول و بعد از جراحی ارائه می‌دهند.
- بالا نگه داشتن پاها. بالا نگه داشتن پاها در زمان امکان و در طول شب می‌تواند بسیار مؤثر باشد. پایین تخت خود را ۴ تا ۶ اینچ (۱۰ تا ۱۵ سانتی‌متر) با استفاده از بلوک یا کتاب بالا بیاورید.
- فعالیت بدنی. حرکت کردن در اسرع وقت پس از جراحی می‌تواند به پیشگیری از آمبولی ریه و تسریع بهبودی کلی کمک کند. این یکی از دلایل اصلی است که پرستار شما ممکن است شما را تشویق کند که حتی در روز جراحی خود بلند شوید و با وجود درد در محل برش جراحی راه بروید.
- فشرده‌سازی پنوماتیک (بادی). این درمان از کاف‌های (بازوبندهای) تا ران یا تا ساق پا استفاده می‌کند که به طور خودکار با هوا پر و هر چند دقیقه یکبار خالی می‌شوند. این کار وریدهای پاهای شما را ماساژ داده و فشار می‌دهد و جریان خون را بهبود می‌بخشد.
ارائه‌دهنده شما ممکن است موارد زیر را برای کمک به پیشگیری از لخته شدن خون در طول سفر پیشنهاد دهد:
- مایعات فراوان بنوشید. آب بهترین مایع برای جلوگیری از کم آبی بدن است که می‌تواند به تشکیل لخته خون کمک کند. از مصرف الکل که به از دست دادن مایعات کمک می‌کند، خودداری کنید.
- از نشستن مداوم استراحت کنید. حدوداً هر ساعت یک بار در کابین هواپیما حرکت کنید. اگر در حال رانندگی هستید، هر چند وقت یکبار توقف کنید و چند بار دور ماشین راه بروید. چند حرکت اسکات عمیق (خم کردن عمیق زانو) انجام دهید.
- در صندلی خود حرکت کنید. هر ۱۵ تا ۳۰ دقیقه مچ پاهای خود را خم کنید و حرکات دایره‌ای انجام دهید و انگشتان پای خود را بالا و پایین ببرید.
- جوراب‌های حمایتی بپوشید. ارائه‌دهنده شما ممکن است اینها را برای کمک به تقویت گردش خون و حرکت مایعات در پاهای شما توصیه کند. جوراب‌های فشاری در طیف وسیعی از رنگ‌ها و بافت‌های شیک موجود هستند. حتی وسایلی به نام کمک کننده پوشیدن جوراب وجود دارد که به شما در پوشیدن جوراب‌ها کمک می‌کند.
آمبولی ریه چگونه تشخیص داده میشود
تشخیص آمبولی ریه می‌تواند دشوار باشد، به خصوص اگر بیماری زمینه‌ای قلبی یا ریوی داشته باشید. به همین دلیل، ارائه‌دهنده مراقبتهای بهداشتی شما احتمالاً سابقه پزشکی شما را مورد بحث قرار می‌دهد، معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و آزمایش‌هایی را تجویز می‌کند که ممکن است شامل یک یا چند مورد از موارد زیر باشد.
آزمایش‌های خون
ارائه‌دهنده مراقبتهای بهداشتی شما ممکن است آزمایش خون برای ماده حل‌کننده لخته به نام دی-دایمر (D-dimer) را تجویز کند. سطوح بالا ممکن است نشان‌دهنده احتمال افزایش یافته لخته شدن خون باشد، اگرچه بسیاری از عوامل دیگر نیز می‌توانند باعث بالا رفتن سطح دی-دایمر شوند.
آزمایش‌های خون همچنین می‌توانند میزان اکسیژن و دی‌اکسید کربن در خون شما را اندازه‌گیری کنند. وجود لخته در یک رگ خونی در ریه‌های شما ممکن است سطح اکسیژن خونتان را کاهش دهد.
علاوه بر این، ممکن است آزمایش‌های خون برای تعیین اینکه آیا شما اختلال انعقادی ارثی دارید یا خیر، انجام شود.
رادیوگرافی قفسه سینه
این آزمایش غیرتهاجمی تصاویری از قلب و ریه‌های شما را بر روی فیلم نشان می‌دهد. اگرچه رادیوگرافی نمی‌تواند آمبولی ریه را تشخیص دهد و حتی ممکن است در صورت وجود آمبولی ریه، طبیعی به نظر برسد، اما می‌تواند سایر شرایط با علائم مشابه را رد کند.
اولتراسوند (سونوگرافی)
یک آزمایش غیرتهاجمی به نام سونوگرافی داپلکس، که گاهی اسکن داپلکس یا سونوگرافی فشاری نامیده میشود، از امواج صوتی برای اسکن وریدها جهت بررسی وجود لخته‌های خون در وریدهای عمقی استفاده می‌کند. این آزمایش می‌تواند وریدهای ران، زانو و ساق پا و گاهی اوقات بازوها را بررسی کند.
یک دستگاه عصا مانند به نام مبدل (پروب) روی پوست حرکت داده میشود و امواج صوتی را به سمت وریدهای مورد آزمایش هدایت می‌کند. این امواج سپس به مبدل بازتاب داده می‌شوند تا یک تصویر متحرک روی کامپیوتر ایجاد شود. عدم وجود لخته احتمال ترومبوز ورید عمقی را کاهش می‌دهد. اگر لخته وجود داشته باشد، احتمالاً درمان فوراً شروع خواهد شد.
سی‌تی آنژیوگرافی ریوی (CTPA)
سی‌تی اسکن با تولید اشعه ایکس، تصاویر مقطعی از بدن شما ایجاد می‌کند. سی‌تی آنژیوگرافی ریوی – که مطالعه سی‌تی آمبولی ریه نیز نامیده میشود – تصاویر سه‌بعدی ایجاد می‌کند که می‌تواند تغییراتی مانند آمبولی ریه را در شریان‌های ریه‌های شما پیدا کند. در برخی موارد، ماده حاجب از طریق ورید دست یا بازو در طول سی‌تی اسکن تزریق میشود تا شریان‌های ریوی را مشخص کند.
اسکن تهویه-پرفیوژن (V/Q)
هنگامی که به دلیل یک وضعیت پزشکی نیاز به اجتناب از قرار گرفتن در معرض تابش یا ماده حاجب سی‌تی اسکن باشد، ممکن است اسکن V/Q انجام شود. در این آزمایش، مقدار کمی از یک ماده رادیواکتیو به نام ردیاب به ورید بازوی شما تزریق میشود. ردیاب جریان خون (که پرفیوژن نامیده میشود) را نقشه‌برداری کرده و آن را با جریان هوا به ریه‌های شما (که تهویه نامیده میشود) مقایسه می‌کند. این آزمایش می‌تواند برای مشاهده اینکه آیا لخته‌های خون باعث علائم پرفشاری خون ریوی می‌شوند یا خیر، استفاده شود.
آنژیوگرام ریوی
این آزمایش تصویر واضحی از جریان خون در شریان‌های ریه‌های شما ارائه می‌دهد. این دقیق‌ترین روش برای تشخیص آمبولی ریه است. اما از آنجا که انجام آن نیاز به مهارت بالایی دارد و خطرات بالقوه جدی دارد، معمولاً زمانی انجام میشود که سایر آزمایش‌ها نتوانند تشخیص قطعی ارائه دهند.
در آنژیوگرام ریوی، یک لوله نازک و انعطاف‌پذیر به نام کاتتر به یک ورید بزرگ – معمولاً در کشاله ران – وارد شده و از طریق قلب شما به شریان‌های ریوی هدایت میشود. سپس یک رنگ مخصوص به داخل کاتتر تزریق میشود. همزمان با حرکت رنگ در طول شریان‌های ریه‌های شما، عکس‌های رادیوگرافی گرفته میشود. در برخی افراد، این روش ممکن است باعث تغییر موقتی در ریتم قلب شود. علاوه بر این، رنگ ممکن است خطر آسیب کلیوی را در افراد با عملکرد کاهش یافته کلیه افزایش دهد.
ام‌آر‌آی (MRI)
MRI یک تکنیک تصویربرداری پزشکی است که از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی تولید شده توسط کامپیوتر برای ایجاد تصاویر دقیق از اندام‌ها و بافت‌های بدن شما استفاده می‌کند. MRI معمولاً فقط در افرادی که باردار هستند – برای جلوگیری از تابش به نوزاد – و در افرادی که کلیه‌هایشان ممکن است توسط رنگ‌های مورد استفاده در آزمایش‌های دیگر آسیب ببیند، انجام میشود.
درمان آمبولی ریه
درمان آمبولی ریه بر جلوگیری از بزرگتر شدن لخته خون و پیشگیری از تشکیل لخته‌های جدید تمرکز دارد. درمان سریع برای جلوگیری از عوارض جدی یا مرگ ضروری است.
درمان می‌تواند شامل داروها، جراحی و روش‌های دیگر، و مراقبت مداوم باشد.
داروها
داروها شامل انواع مختلفی از رقیق‌کننده‌های خون و حل‌کننده‌های لخته هستند.
- رقیق‌کننده‌های خون. این داروهای رقیق‌کننده خون به نام ضد انعقادها از بزرگتر شدن لخته‌های موجود و تشکیل لخته‌های جدید جلوگیری می‌کنند در حالی که بدن شما برای تجزیه لخته‌ها تلاش می‌کند. هپارین یک ضد انعقاد پرکاربرد است که می‌تواند از طریق ورید یا تزریق زیر جلدی تجویز شود. این دارو به سرعت عمل می‌کند و اغلب همراه با یک ضد انعقاد خوراکی مانند وارفارین (ژانتوین) تجویز میشود تا زمانی که داروی خوراکی مؤثر شود. این ممکن است چند روز طول بکشد. ضد انعقادهای خوراکی جدیدتر سریع‌تر عمل می‌کنند و تداخلات کمتری با سایر داروها دارند.
- حل‌کننده‌های لخته. در حالی که لخته‌ها معمولاً خود به خود حل می‌شوند، گاهی اوقات ترومبولیتیک‌ها – داروهایی که لخته‌ها را حل می‌کنند – که از طریق ورید تجویز می‌شوند، می‌توانند لخته‌ها را به سرعت حل کنند. از آنجا که این داروهای لخته‌شکن می‌توانند باعث خونریزی ناگهانی و شدید شوند، معمولاً برای موقعیت‌های تهدید کننده حیات استفاده می‌شوند.
روش‌های جراحی و دیگر
- برداشتن لخته. اگر لخته بزرگ و تهدید کننده حیاتی در ریه خود دارید، ارائه‌دهنده مراقبتهای بهداشتی شما ممکن است آن را با استفاده از یک کاتتر نازک و انعطاف‌پذیر که از طریق رگ‌های خونی شما عبور داده میشود، خارج کند.
- فیلتر وریدی. همچنین می‌توان از کاتتر برای قرار دادن یک فیلتر در ورید اصلی بدن، یعنی ورید اجوف تحتانی (سیاهرگ بزرگ زیرین)، که از پاهای شما به سمت راست قلب منتهی میشود، استفاده کرد. این فیلتر می‌تواند به جلوگیری از رفتن لخته‌ها به ریه‌های شما کمک کند. این روش معمولاً فقط برای افرادی استفاده میشود که نمی‌توانند داروهای ضد انعقاد مصرف کنند یا کسانی که حتی با استفاده از ضد انعقادها نیز دچار لخته خون می‌شوند. برخی فیلترها را می‌توان زمانی که دیگر نیازی به آنها نیست، خارج کرد.
مراقبت مداوم
از آنجایی که ممکن است در معرض خطر ترومبوز ورید عمقی یا آمبولی ریه دیگری باشید، ادامه درمان، مانند باقی ماندن بر روی داروهای ضد انعقاد و تحت نظر بودن به دفعاتی که توسط ارائه‌دهنده مراقبتهای بهداشتی شما پیشنهاد میشود، مهم است. همچنین، ویزیت‌های منظم با ارائه‌دهنده خود را برای پیشگیری یا درمان عوارض حفظ کنید.
آیا آمبولی ریه درمان قطعی دارد
آمبولی ریه یک وضعیت اورژانسی جدی است، اما با تشخیص و درمان سریع، بسیار قابل درمان است و خطر مرگ به شدت کاهش می‌یابد. درمان‌های اصلی مانند داروهای رقیق‌کننده خون (ضد انعقادها) و در موارد شدیدتر، داروهای حل‌کننده لخته یا روش‌های برداشتن آن، با هدف جلوگیری از رشد لخته فعلی، پیشگیری از لخته‌های جدید و کمک به بدن برای حل کردن لخته موجود انجام می‌شوند. در بیشتر موارد، بدن با کمک این درمان‌ها لخته را از بین می‌برد و وضعیت حاد برطرف میشود.
با این حال، از آنجا که علت زمینه‌ای یا خطر تشکیل لخته ممکن است باقی بماند، بسیاری از بیماران نیاز به ادامه درمان با داروهای ضد انعقاد برای ماه‌ها یا حتی طولانی‌مدت دارند تا از عود بیماری پیشگیری شود. بنابراین، گرچه آمبولی ریه قابل درمان مؤثر است، اما صحبت از “درمان قطعی” به معنای رفع کامل و همیشگی مشکل بدون نیاز به مدیریت یا پیشگیری بیشتر، ممکن است همیشه دقیق نباشد، زیرا مدیریت طولانی‌مدت اغلب برای جلوگیری از بازگشت بیماری ضروری است.
طول درمان آمبولی ریه
طول درمان آمبولی ریه بسیار متغیر است و به علت ایجاد لخته، شدت آمبولی، و خطر بازگشت آن در هر فرد بستگی دارد. به طور معمول، درمان با داروهای رقیق‌کننده خون (ضد انعقادها) حداقل به مدت ۳ تا ۶ ماه ادامه پیدا می‌کند.
در مواردی که خطر عود بالا باشد (مثلاً لخته بدون دلیل مشخصی ایجاد شده باشد یا فرد سابقه لخته‌های قبلی داشته باشد)، ممکن است درمان برای مدت طولانی‌تر یا حتی به صورت مادام‌العمر ضروری باشد. پزشک معالج بر اساس ارزیابی کامل شرایط بیمار، مدت زمان دقیق و لازم برای ادامه درمان را تعیین خواهد کرد.
درمان سریع آمبولی ریه
درمان سریع آمبولی ریه کاملاً ضروری است زیرا این وضعیت می‌تواند به سرعت تهدید کننده حیات باشد. اقدامات درمانی فوری بر اساس شدت آمبولی و وضعیت بیمار متفاوت است:
- شروع فوری داروهای ضد انعقاد (رقیق‌کننده‌های خون): این اقدام استاندارد و اولین قدم در درمان تقریباً تمام موارد آمبولی ریه است. داروهایی مانند هپارین (اغلب به صورت وریدی یا تزریقی) یا ضد انعقادهای خوراکی جدیدتر بلافاصله تجویز می‌شوند تا از بزرگتر شدن لخته موجود و تشکیل لخته‌های جدید جلوگیری کنند. این کار به بدن فرصت می‌دهد تا فرآیند حل کردن لخته را آغاز کند.
- درمان‌های پیشرفته‌تر برای موارد شدید: در بیمارانی که آمبولی ریه باعث بی‌ثباتی وضعیت همودینامیک (مانند افت شدید فشار خون) یا نارسایی تنفسی شدید شده است، درمان‌های تهاجمی‌تر و سریع‌تری لازم است:
- ترومبولیز (تجویز داروهای حل‌کننده لخته): داروهایی مانند tPA مستقیماً برای حل کردن سریع لخته بزرگ تجویز می‌شوند. این درمان به دلیل خطر بالای خونریزی، معمولاً برای موارد بسیار پرخطر و تهدید کننده حیات استفاده میشود.
- آمبولکتومی/ترومبکتومی (برداشتن لخته): در موارد خاصی که لخته بسیار بزرگ است یا ترومبولیز ناموفق بوده یا منع مصرف دارد، می‌توان لخته را از طریق روش‌های مبتنی بر کاتتر (وارد کردن لوله از طریق رگ) یا به ندرت با جراحی باز، به سرعت خارج کرد.
- اقدامات حمایتی: تجویز اکسیژن برای بهبود سطح اکسیژن خون و سایر مراقبتهای حمایتی برای تثبیت فشار خون و وضعیت عمومی بیمار نیز بخش مهمی از درمان سریع اولیه هستند.
آمبولی خفیف ریه
آمبولی ریه خفیف معمولاً به وجود لخته‌های کوچک در شاخه‌های انتهایی یا کوچکتر شریان‌های ریوی اشاره دارد که باعث انسداد محدودی در جریان خون می‌شوند.
این نوع آمبولی اغلب با علائم کمتر شدید همراه است و معمولاً باعث ایجاد بی‌ثباتی در فشار خون یا فشار قابل توجه بر روی قلب نمی‌گردد.
با این وجود، حتی آمبولی خفیف نیز یک وضعیت جدی محسوب شده و نیازمند درمان فوری با داروهای ضد انعقاد برای جلوگیری از گسترش لخته یا عود آن است.
مراقبتهای بعد از آمبولی ریه
مراقبتهای بعد از آمبولی ریه برای بهبودی کامل، جلوگیری از بازگشت (عود) لخته و مدیریت عوارض احتمالی بسیار مهم هستند. این مراقبت‌ها معمولاً شامل موارد زیر است:
مصرف منظم و دقیق داروها:
- داروهای ضد انعقاد (رقیق‌کننده‌های خون): مهم‌ترین بخش مراقبت، ادامه مصرف دقیق داروهای ضد انعقاد طبق دستور پزشک است. دوره درمان معمولاً حداقل ۳ تا ۶ ماه طول می‌کشد، اما بسته به علت آمبولی و خطر عود، ممکن است طولانی‌تر یا حتی مادام‌العمر باشد. قطع خودسرانه یا نامنظم دارو بسیار خطرناک است.
- پایش و تنظیم دوز: بسته به نوع دارو (مثلاً وارفارین)، ممکن است نیاز به آزمایش خون منظم (مانند INR) برای تنظیم دوز باشد.
ویزیت‌های منظم پزشکی:
مراجعه منظم به پزشک برای ارزیابی روند بهبودی، بررسی عوارض جانبی داروها (به‌ویژه خونریزی)، تنظیم درمان و غربالگری عوارض طولانی‌مدت (مانند پرفشاری خون ریوی) ضروری است.
آگاهی از علائم هشدار دهنده:
باید نسبت به علائم بازگشت آمبولی ریه (تنگی نفس ناگهانی، درد قفسه سینه) یا ایجاد لخته جدید در پاها (DVT – درد، تورم، قرمزی، گرمی در پا) هوشیار بود و در صورت بروز فوراً به پزشک یا اورژانس مراجعه کرد. همچنین تنگی نفس پیشرونده ممکن است نشانه عوارض دیررس باشد.
اصلاح سبک زندگی:
- فعالیت بدنی: بازگشت تدریجی به فعالیت بدنی منظم طبق توصیه پزشک به بهبود گردش خون کمک می‌کند.
- حفظ وزن سالم: کاهش وزن در صورت اضافه وزن یا چاقی، خطر لخته شدن خون را کم می‌کند.
- اجتناب از بی‌حرکتی طولانی: پرهیز از نشستن یا دراز کشیدن طولانی‌مدت، به خصوص در سفرها (انجام حرکات کششی و راه رفتن متناوب).
- ترک سیگار: سیگار کشیدن خطر لخته شدن خون را افزایش می‌دهد.
- مدیریت بیماری‌های زمینه‌ای: کنترل مناسب بیماری‌هایی مانند نارسایی قلبی یا سرطان.
استفاده از جوراب‌های فشاری (در صورت توصیه):
گاهی اوقات، به خصوص اگر DVT باعث علائم پایدار در پا شده باشد (سندرم پس از ترومبوز)، پزشک ممکن است استفاده از جوراب‌های فشاری (واریس) را توصیه کند.
آموزش و مشاوره:
- درک ماهیت بیماری، اهمیت درمان، علائم خطر و نحوه مدیریت شرایط، بخش مهمی از مراقبتهای پس از آمبولی ریه است.
- همکاری نزدیک با تیم پزشکی و رعایت دقیق توصیه‌ها کلید بهبودی موفق و پیشگیری از مشکلات بعدی است.
سوالات متداول
آمبولی ریه یک اختلال جدی است که در آن لخته خون از قسمت‌های دیگر بدن به ریه‌ها منتقل شده و جریان خون را مسدود می‌کند، که می‌تواند باعث آسیب به ریه و سایر اعضای بدن شود.
آمبولی ریه معمولاً به دلیل لخته‌های خون ایجاد میشود که از پاها یا سایر قسمت‌های بدن به ریه‌ها منتقل می‌شوند. این لخته‌ها در فرآیندهای مختلفی مانند ترومبوز وریدی عمقی (DVT) ایجاد می‌شوند.
علائم آمبولی ریه شامل تنگی نفس ناگهانی، درد قفسه سینه، سرفه (گاهی اوقات با خون)، سرگیجه و تپش قلب است. در صورت بروز این علائم، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.
پیشگیری از آمبولی ریه شامل حرکت منظم بدن، استفاده از داروهای رقیق‌کننده خون در شرایط خاص، پوشیدن جوراب‌های فشاری و ترک سیگار است. همچنین باید از طولانی مدت نشستن یا بی‌حرکت ماندن خودداری کنید.
بله، آمبولی ریه قابل درمان است. درمان‌ها معمولاً شامل داروهای رقیق‌کننده خون، اکسیژن درمانی و در برخی موارد جراحی یا روش‌های ترومبولیز است.
عوامل خطر شامل بی‌حرکتی طولانی‌مدت (مانند پس از جراحی یا سفرهای طولانی)، چاقی، سیگار کشیدن، بیماری‌های قلبی و عروقی، و برخی مشکلات ژنتیکی است.
