عود سرطان پروستات؛ علائم و درمان

آنچه در این مقاله می خوانید نمایش

امتیاز خود را ثبت کنید

عود سرطان پروستات چیست؟

عود به این معنی است که سرطان پروستات با درمان اولیه درمان نشده است. سلول‌های سرطانی پروستات باقیمانده دوباره در ارزیابی‌ها مشهود شده‌اند. معمولاً پس از جراحی برای برداشتن پروستات، سطح PSA در خون کاهش می‌یابد و در نهایت تقریباً غیرقابل تشخیص می‌شود. پس از پرتودرمانی، سطح PSA معمولاً به سطح پایدار و پایینی می‌رسد.

اگر سطح PSA در هر زمانی پس از درمان شروع به افزایش کند، ممکن است عود موضعی یا دوردست رخ داده باشد که نیاز به آزمایشات اضافی دارد. سرطان پروستات می‌تواند به صورت موضعی در بافت کنار پروستات یا در کیسه‌های منی (دو کیسه کوچک کنار پروستات که منی را ذخیره می‌کنند) عود کند. سرطان همچنین ممکن است غدد لنفاوی اطراف در لگن یا غدد لنفاوی خارج از این ناحیه را تحت تأثیر قرار دهد. برای اطلاع از آزمایش های پروستات کلیک کنید.

درمان سرطان با رادیوتراپی فوق تخصصی توسط دکتر احسان کرباسی متخصص پرتودرمانی

جهت رزرو نوبت تماس بگیرید: 88627420-021

سرطان پروستات همچنین می‌تواند به بافت‌های کنار پروستات مانند عضلاتی که به کنترل ادرار کمک می‌کنند، رکتوم (راست روده) یا دیواره لگن گسترش یابد. همچنین می‌تواند از طریق جریان خون حرکت کرده و به صورت دوردست در استخوان‌ها یا سایر اندام‌ها عود کند. این گسترش، متاستاز پروستات نامیده می‌شود. متاستاز از طریق کانال‌های لنفاوی، متاستاز لنفاوی نامیده می‌شود، در حالی که متاستاز از طریق جریان خون، متاستاز هماتوژن یا خونی نامیده می‌شود.

عود سرطان پروستات چقدر شایع است؟

طبق گفته انجمن سرطان آمریکا، تقریباً ۱۰۰٪ مردان مبتلا به سرطان پروستات با درجه پایین تا متوسط (شایع‌ترین انواع) می‌توانند انتظار داشته باشند که حداقل پنج سال پس از تشخیص اولیه زنده بمانند. از آنجایی که بسیاری از مردانی که به سرطان پروستات مبتلا می‌شوند، از قبل مسن هستند، احتمال مرگ آنها به دلایلی غیر از سرطان بیشتر است.

بیش از ۹۰٪ موارد سرطان پروستات زمانی کشف می‌شود که یا به غده پروستات محدود است یا فقط به میزان کمی به خارج از پروستات گسترش یافته است که به آن گسترش منطقه‌ای می‌گویند.

در میان کمتر از ۱۰٪ مردانی که سرطان پروستات آنها در زمان تشخیص به نقاط دوردست بدن گسترش یافته است، انتظار می‌رود حدود ۳۰٪ حداقل پنج سال زنده بمانند.

علائم عود سرطان پروستات

مهم است بدانید که عود سرطان پروستات ممکن است در ابتدا هیچ علامتی نداشته باشد و اغلب اولین نشانه آن، افزایش سطح PSA در آزمایش خون طی ویزیت‌های پیگیری منظم است.

با این حال، اگر عود سرطان پیشرفت کند یا به نقاط دیگر بدن گسترش یابد (متاستاز)، ممکن است علائمی بروز کنند. این علائم به محل بازگشت سرطان بستگی دارد و می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

علائم مربوط به بازگشت موضعی (در ناحیه لگن):

مشکلات ادراری جدید یا تشدید شده مانند:

سختی در شروع ادرار
جریان ضعیف یا منقطع ادرار
تکرر ادرار (به خصوص در شب)
احساس فوریت در ادرار کردن
احساس عدم تخلیه کامل مثانه
وجود خون در ادرار (هماچوری)
وجود خون در منی (هماتوسپرمی)
احساس ناراحتی یا درد در ناحیه لگن یا پرینه (ناحیه بین کیسه بیضه و مقعد)

علائم مربوط به بازگشت دوردست (متاستاز):

درد استخوان: این شایع‌ترین علامت متاستاز سرطان پروستات است. درد معمولاً مداوم است و می‌تواند در هر استخوانی رخ دهد، اما بیشتر در ستون فقرات (کمر و پشت)، لگن و دنده‌ها احساس می‌شود.
تورم پاها: اگر سرطان به غدد لنفاوی لگن گسترش یابد و جریان لنف را مسدود کند.
ضعف یا بی‌حسی در پاها یا از دست دادن کنترل ادرار یا مدفوع: در موارد نادر، اگر سرطان به ستون فقرات فشار وارد کند.

علائم عمومی:

خستگی مفرط و مداوم
کاهش وزن بی‌دلیل
کاهش اشتها
احساس ناخوشی عمومی

نکته کلیدی: از آنجایی که عود سرطان اغلب با افزایش PSA قبل از بروز علائم تشخیص داده می‌شود، شرکت منظم در تمام ویزیت‌های پیگیری و انجام آزمایشات PSA طبق دستور پزشک بسیار حیاتی است. هرگونه علامت جدید یا نگران‌کننده را باید فوراً به پزشک خود اطلاع دهید.

چگونه بفهمم که سرطان پروستات عود کرده است؟

برای تشخیص عود سرطان پروستات، یکی از اصلی‌ترین راه‌ها اندازه‌گیری سطح آنتی‌ژن اختصاصی پروستات (PSA) در خون است. اگر پس از درمان، سطح PSA دوباره افزایش یابد، می‌تواند نشانه‌ای از بازگشت سرطان باشد. علاوه بر آن، علائمی مانند درد در استخوان‌ها، مشکل در ادرار، ضعف یا خستگی شدید نیز ممکن است هشداردهنده باشند. در صورت مشاهده این علائم یا افزایش PSA، پزشک ممکن است اسکن استخوان، MRI یا PET Scan برای بررسی دقیق‌تر تجویز کند. پیگیری منظم پزشکی پس از درمان، کلید تشخیص زودهنگام عود بیماری است.

عود سرطان پروستات چگونه تشخیص داده می‌شود؟

پس از درمان سرطان پروستات، شما طبق نظر پزشک خود هر چند ماه یکبار برای معاینات پزشکی مراجعه خواهید کرد. در هر ویزیت پیگیری، پزشک شما آزمایش خون برای اندازه‌گیری سطح PSA را تجویز می‌کند. این آزمایش به پزشک شما کمک می‌کند تا عود سرطان را تشخیص دهد. شما همچنین معاینه خواهید شد. علائم جدید باید به پزشک گزارش شوند، زیرا ممکن است نیاز به انجام آزمایشات دیگری باشد.

هنگامی که نتایج آزمایش PSA نشان می‌دهد که سرطان بازگشته یا به گسترش خود ادامه داده است، بسته به وضعیت و علائم شما، ممکن است رادیوگرافی یا سایر آزمایشات تصویربرداری (مانند اسکن استخوان) انجام شود. پزشک شما ممکن است از یک ردیاب رادیواکتیو به نام آکسومین (Axumin) با اسکن PET استفاده کند تا به تشخیص و تعیین محل هرگونه سرطان عود کرده کمک کند تا بتوان آن را نمونه‌برداری یا درمان کرد.

پزشک شما همچنین ممکن است از داروی جدیدی به نام Ga 68 PSMA-11 در اسکن استفاده کند که به ضایعات سرطانی پروستات PSMA مثبت در بافت‌های بدن متصل می‌شود تا بتوان آنها را برای درمان هدف قرار داد.

چرا سرطان پروستات عود می کند؟

چندین نشانه می‌توانند به سرطان پروستاتی اشاره کنند که بازگشته یا گسترش یافته است، از جمله:

درگیری غدد لنفاوی: مردانی که سلول‌های سرطانی در غدد لنفاوی ناحیه لگن دارند، ممکن است احتمال عود بیشتری داشته باشند.
اندازه تومور: به طور کلی، هرچه تومور بزرگتر باشد، احتمال عود بیشتر است.
نمره گلیسون: هرچه درجه (گرید) بالاتر باشد، احتمال عود بیشتر است. پزشک شما می‌تواند پس از دریافت نتایج نمونه‌برداری از آزمایشگاه، نمره شما را بگوید.
مرحله (Stage): مرحله سرطان یکی از مهم‌ترین عوامل برای انتخاب گزینه‌های درمانی و همچنین برای پیش‌بینی چشم‌انداز آینده سرطان است.

علت عود سرطان پروستات چیست؟

علت اصلی عود (بازگشت) سرطان پروستات این است که درمان اولیه، اعم از جراحی یا پرتودرمانی، موفق به از بین بردن تمام سلول‌های سرطانی نشده است.

دلایل این امر می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

بیماری میکروسکوپی (Microscopic Disease): ممکن است در زمان درمان اولیه، تعداد بسیار کمی از سلول‌های سرطانی به خارج از غده پروستات یا ناحیه تحت درمان گسترش یافته باشند (مثلاً به بافت‌های اطراف، غدد لنفاوی یا حتی نقاط دورتر مانند استخوان‌ها). این سلول‌ها به قدری کم و کوچک هستند که با روش‌های تصویربرداری یا معاینات معمول قابل تشخیص نیستند، اما از درمان اولیه جان سالم به در می‌برند.
سلول‌های مقاوم به درمان: برخی از سلول‌های سرطانی ممکن است ذاتاً نسبت به درمان انجام شده (مثلاً پرتودرمانی) مقاوم باشند و زنده بمانند. در مورد جراحی، ممکن است برخی سلول‌ها در لبه‌های ناحیه جراحی شده یا در نواحی بسیار نزدیک که برداشتن آن‌ها دشوار یا پرخطر است، باقی بمانند.
ماهیت تومور اولیه: ویژگی‌های سرطان اولیه نقش مهمی در احتمال عود دارد. سرطان‌هایی که در زمان تشخیص درجه بالاتری دارند (نمره گلیسون بالا): نشان‌دهنده سلول‌های تهاجمی‌تر است.
اندازه بزرگتری دارند یا به خارج از کپسول پروستات گسترش یافته‌اند (مرحله بالاتر): احتمال وجود سلول‌های باقی‌مانده بیشتر است.
غدد لنفاوی را درگیر کرده‌اند: نشان‌دهنده گسترش بیماری است.

این سلول‌های سرطانی باقی‌مانده می‌توانند برای مدتی (گاهی ماه‌ها یا سال‌ها) غیرفعال یا “خفته” باقی بمانند و سپس دوباره شروع به رشد و تکثیر کنند. این رشد مجدد معمولاً ابتدا با افزایش سطح PSA در خون قابل تشخیص می‌شود و در نهایت ممکن است منجر به بروز علائم شود.

درمان عود سرطان پروستات چیست؟

اگر سرطان پروستات عود کند، درمان پیگیری به درمانی که قبلاً دریافت کرده‌اید، وسعت سرطان شما، محل عود، بیماری‌های دیگر، سن شما و سایر جنبه‌های وضعیت پزشکی شما بستگی دارد.

یکی از درمان‌های ممکن می‌تواند شامل هورمون درمانی باشد. محققان در حال کار بر روی داروهای جدیدی برای مسدود کردن اثرات هورمون‌های مردانه هستند که می‌توانند باعث رشد سرطان پروستات شوند، و همچنین داروهایی برای جلوگیری از رشد سرطان پروستات.

پرتودرمانی سرطان پروستات، اولتراسوند (سونوگرافی)، سرمای شدید، جریان الکتریکی یا داروها ممکن است برای تسکین علائم درد استخوان استفاده شوند. شیمی‌درمانی یا سایر درمان‌هایی که تحت تحقیقات پزشکی هستند نیز گزینه‌هایی محسوب می‌شوند.

در حال حاضر چندین نوع واکسن برای تقویت سیستم ایمنی بدن در برابر سلول‌های سرطانی پروستات در مرحله کارآزمایی‌های بالینی قرار دارند. Sipuleucel-T (Provenge) تنها واکسن موجود در بازار برای سرطان پروستات است.

منبع: www.webmd.com/prostate-cancer/prostate-cancer-recurrence