پرتوهای داخلی را براکی تراپی نیز می نامند و یکی از روش های پرتودرمانی است.. ایمپلنت رادیواکتیو در داخل بدن در داخل یا نزدیک تومور قرار می گیرد. قرار دادن ایمپلنت معمولاً یک روش بدون درد است. در پرتودرمانی داخلی (براکی تراپی ) بسته به نوع سرطان و برنامه درمانی شما، ممکن است ایمپلنت موقت یا دائمی برایتان قرار دهند.
براکی تراپی یا پرتودرمانی داخلی یک روش پیشرفته در درمان سرطان است که با استفاده از تکنیک‌های نوین و قدرت تشخیص بالا، به شکلی هدفمند و دقیق تر به سلول‌های سرطانی حمله می‌کند. این روش نه تنها به بیماران امکان می‌دهد تا از درمان‌های هوشمندانه‌تر و کم‌ترین آسیب به سلول‌های سالم استفاده کنند، بلکه این امکان را نیز فراهم می‌سازد که برخی از سرطانها را در مراحل زودتر تشخیص داده و مداخلات موثرتری را انجام دهند.
در این مقاله، به بررسی اصول و فناوری‌های به‌کاررفته در براکی تراپی می‌پردازیم و نحوه عملکرد این روش را برای درمان موثرتر سرطان‌های مختلف مورد بحث قرار می‌دهیم. از مفاهیم پایه گرفته تا به جدیدترین پیشرفت‌ها، دنیای پرچمدار براکی تراپی را در این مقاله کاوش خواهیم کرد. برای اطلاع از بهترین درمان سرطان پروستات کلیک کنید.
براکی تراپی یا پرتودرمانی داخلی چیست؟
پرتودرمانی داخلی (براکی تراپی) امکان استفاده از دز پرتو بیشتر در یک منطقه کوچک را نسبت به درمان پرتودرمانی خارجی فراهم می‌کند. در روش پرتودرمانی داخلی (براکی تراپی) ، یک منبع پرتوی رادیویی که معمولاً در یک نگهدارنده کوچک به نام ایمپلنت قرار داده شده است، به صورت مستقیم درون یا نزدیک به تومور قرار می‌گیرد. انواع مختلف ایمپلنت‌ها ممکن است با نام‌های پلت، دانه، نوار، سیم، سوزن، کپسول، بالون یا لوله شناخته شوند. با وجود تفاوت در نام‌گذاری، هر نوع ایمپلنتی که استفاده میشود، در بدن شما قرار می‌گیرد، بسیار نزدیک یا درون تومور، به نحوی که پرتودرمانی به تعداد کمتری از سلول‌های نرمال آسیب برساند.
در رادیوتراپی داخلی منبع رادیویی در درون حفره بدنی مانند رکتوم یا رحم قرار می‌گیرد. در رادیوتراپی میان‌یابی، ایمپلنت‌ها درون یا نزدیک به تومور قرار می‌گیرند، اما درون یک حفره بدنی قرار نمی‌گیرند.
ایمپلنت ها برای براکی تراپی چگونه در بدن قرار می گیرند؟
روش ایمپلنت‌گذاری معمولاً در اتاق عمل بیمارستان انجام میشود. در بعضی موارد شما بیهوش میشوید که این بیهوشی باعث میشود که داروهایی که به شما تزریق کردن شما را به یک خواب عمیق فرو ببرد که شما درد را احساس نکنید و در بعضی موارد آن قسمت را بی حس میکنند.
یک یا چند ایمپلنت با یک اپلیکاتور، معمولاً یک لوله فلزی یا یک لوله پلاستیکی به نام کاتتر، در یک حفره بدنی یا بافت قرار می‌گیرد. در حین این روند معمولاً از آزمایش‌های تصویربرداری (اشعه ایکس، التراسونوگرافی، آنومالی مغناطیسی یا توموگرافی کامپیوتری) برای یافتن مکان دقیقی که ایمپلنت باید قرار گیرد، استفاده میشود.
پیش از قرار گیری، ایمپلنت‌ها در ظروفی نگهداری می‌شوند که پرتو را درون خود نگه می‌دارند تا بر دیگران تأثیر نگذارد. افراد حرفه‌ای ممکن است از تجهیزات ویژه‌ای استفاده کنند که آنها را از تماس با پرتوها بعد از خارج کردن ایمپلنت‌ها از ظرف محافظت کند.
ایمپلنت ها در براکی تراپی چه مدت در جای خود باقی می مانند؟
مدت زمانی که یک ایمپلنت در محل خود باقی می‌ماند، به نوع پرتودرمانی داخلی (براکی تراپی ) که در حال دریافت آن هستید بستگی دارد. برخی ایمپلنت‌ها دائمی هستند، در حالی که برخی دیگر پس از چند دقیقه یا یک روز خارج می‌شوند. نوع ایمپلنتی که دریافت می‌کنید، به نوع سرطان، محل قرارگیری در بدن، وضعیت عمومی شما و سایر درمان‌هایی که دریافت کرده‌اید بستگی دارد. اگر یک ایمپلنت دائمی باشد، پرتو در طول زمان کمرنگ میشود و در یک نقطه‌ای دیگر پرتوی رادیواکتیو انتشار نمی‌دهد.
براکی تراپی با دوز بالا
براکی‌تراپی با دوز بالا (HDR) به فرد این امکان را می‌دهد که برای چند دقیقه در یک زمان با یک منبع رادیواکتیو قدرتمند که در اپلیکاتور قرار داده شده است تحت درمان قرار گیرد. منبع پس از 10 تا 20 دقیقه حذف می شود. این ممکن است دو بار در روز در طی چند روز یا یک بار در روز در طول چند هفته تکرار شود. مواد رادیواکتیو در بدن شما باقی نمی ماند.
افرادی که HDR دریافت میکنند، گاهی اوقات در بیمارستان می‌مانند، اگر شامل درمان‌های چند روزه باشد و یا اگر اپلیکاتور در جای خود باقی بماند.
براکی تراپی با دوز پایین
در روش پرتودرمانی داخلی (براکی تراپی )، ایمپلنت دزهای پرتوی پایین‌تر را در طول مدت زمان بیشتری انتشار می‌دهد.
برخی از ایمپلنت‌ها از 1 تا چند روز در محل باقی می‌مانند و سپس خارج می‌شوند. احتمالاً در طی درمان باید در بیمارستان بمانید، گاهی اوقات در یک اتاق ویژه. برای ایمپلنت‌های بزرگتر، ممکن است مجبور باشید در تخت بخوابید و ساکن بمانید تا جلوی حرکت آنها را بگیرید.
برخی از ایمپلنت‌های کوچکتر (مانند دانه‌ها یا پلت‌ها) در محل باقی می‌مانند و هرگز خارج نمی‌شوند. در طول چند هفته انتشار پرتو را متوقف میکنند. دانه‌ها یا پلت‌ها اندازه برنج هستند و به ندرت مشکلی ایجاد میکنند. اگر ایمپلنت‌های شما قرار است در بدن باقی بمانند، همان روز شما میتوانید به خانه باز گردید. ممکن است تدابیر ویژه‌ای برای انجام دادن وجود داشته باشد، حتما باید با تیم مراقبت از سرطان در مورد این موضوع صحبت کنید.
براکی‌تراپی با دز پایین نرخ یک روش درمانی با پرتودرمانی است که در آن، منبع پرتوی رادیوایی به صورت طولانی (معمولاً در مدت چند ساعت) درون یا نزدیک به تومور قرار می‌گیرد. این روش به عنوان “Low-dose-rate” شناخته میشود به دلیل استفاده از نرخ پرتودوزی پایین‌تر نسبت به روش‌های دیگر پرتودرمانی داخلی (براکی تراپی) است. این روش پرتودرمانی داخلی (براکی تراپی) نسبتاً آهسته انجام میشود و به عنوان یک راهکار مؤثر در درمان برخی از انواع سرطانها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
براکی تراپی دائم
پرتودرمانی داخلی یا براکی تراپی دائمی یک روش درمانی است که در آن ایمپلنت‌های رادیواکتیو به طور دائم در داخل بدن باقی می‌مانند و به مدت طولانی به تومورها می تابند. این ایمپلنت‌ها معمولاً به شکل کوچکی مانند دانه‌های برنج هستند و از مواد رادیواکتیو ساخته شده‌اند.
براکی‌تراپی یا پرتودرمانی داخلی دائمی معمولاً برای سرطان‌هایی مورد استفاده قرار می‌گیرد که نیاز به تابش طولانی‌مدت دارند. این روش به ویژه در سرطان پروستات مورد استفاده قرار می‌گیرد، جایی که ایمپلنت‌های رادیواکتیو به عنوان سیدز یا پلت‌ها (seeds or pellets) در نزدیکی یا در داخل پروستات قرار می‌گیرند.
یکی از ویژگی‌های مهم براکی‌تراپی دائمی این است که بعد از مدتی، تابش ایمپلنت‌ها کاهش می‌یابد. این روش به عنوان یک گزینه درمانی که به مرور زمان اثربخشی خود را نشان می‌دهد و به بیمار امکان حفظ عضو و کنترل تومور را می‌دهد.
دلیل انجام دادن براکی تراپی یا پرتودرمانی داخلی
پرتودرمانی داخلی (براکی تراپی ) ممکن است به دلایل مختلفی انجام شود. این دلایل ممکن است عبارت باشند از:
کنترل تومور: این روش معمولاً برای کنترل و کاهش اندازه تومورها استفاده میشود و می‌تواند به حفظ سلامت اطراف بافت‌ها کمک کند.
کاهش علائم: در برخی موارد، براکی‌تراپی برای کاهش علائم مرتبط با تومور، مانند خونریزی یا درد به کار برده می شود.
جلوگیری از بازگشت تومور: این روش ممکن است برای جلوگیری از بازگشت تومور یا انتقال تومور به دیگر مناطق از بدن استفاده شود.
هر کدام از این دلایل ممکن است به صورت تکی یا با ترکیب سایر درمان‌ها مورد استفاده قرار گیرند، و تصمیم در مورد نحوه استفاده از براکی‌تراپی بسته به ویژگی‌های خاص هر بیمار و نوع سرطان مورد بررسی و تصمیم‌گیری توسط تیم درمانی اتخاذ میشود.
براکی تراپی برای چه سرطان هایی کاربردی است
پرتودرمانی داخلی یا براکی تراپی برای درمان چند نوع سرطان مورد استفاده قرار می‌گیرد. برخی از سرطان‌هایی که این روش ممکن است برای آنها موثر باشد، شامل موارد زیر می‌شوند:
براکی تراپی سرطان پروستات : براکی تراپی ممکن است برای درمان سرطان پروستات به کار رود. این روش معمولاً از ایمپلنت‌های رادیواکتیو به نام “سیدز” یا “پلت‌ها” استفاده می‌کند.
براکی تراپی سرطان رحم : پرتودرمانی داخلی سرطان رحم ممکن است برای درمان برخی از موارد با استفاده از ایمپلنت‌ها یا دستگاه‌های رادیواکتیو اجرا شود.
براکی تراپی سرطان پستان : در برخی از موارد، پرتودرمانی داخلی سرطان پستان به عنوان یک روش تکمیلی درمان پس از جراحی سرطان پستان ممکن است مورد استفاده قرار گیرد.
براکی تراپی سرطان مثانه : پرتودرمانی داخلی سرطان مثانه، به ویژه در مواردی که نمیتوان جراحی کرد، یک گزینه درمانی خوب است.
براکی تراپی سرطان معده : در برخی از موارد پرتودرمانی داخلی سرطان معده به عنوان یک روش مؤثر برای کاهش اندازه تومورها و کنترل سرطان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
براکی تراپی سرطان پوست : پرتودرمانی داخلی سرطان پوست به عنوان یک گزینه درمانی ممکن است شامل استفاده از ایمپلنت‌های رادیواکتیو باشد که به طور مستقیم یا نزدیک به منطقه مبتلا به سرطان پوست قرار می‌گیرند. این روش هدف از کاهش اندازه تومور و کنترل بیشتر بر روی منطقه مورد تاثیر قرار گرفته است.
در طول قرارگیری ایمپلنت برای براکی تراپی چه احساسی خواهم داشت؟
احتمالاً در حین قرارگیری ایمپلنت‌ها، درد زیادی نخواهید داشت. به علت مصرف داروهای استفاده شده در حین قرار گیری ایمپلنت‌ها ممکن است احساس خواب آلودگی، ضعف، یا تهوع کنید. مدت زمان کمی این عوارض جانبی را دارید. اگر ایمپلنت شما با استفاده از یک اپلیکاتور در محل خود نگه داشته شود، ممکن است در آن ناحیه کمی احساس ناراحتی کنید. اگر نوع ایمپلنت شما به گونه‌ای است که باید چند روزی در تخت بخوابید، ممکن است از درد و ناراحتی به علت عدم فعالیت بدنی رنج ببرید. در صورت نیاز، داروهایی جهت آرامش یا کاهش درد مصرف کنید. در صورت مشاهده هر گونه عوارض و نشانه ها با متخصص رادیوتراپی تماس بگیرید.
بعد از برداشتن ایمپلنت موقت چه اتفاقی می افتد؟
در اکثر موارد، هنگام خارج کردن اپلیکاتور یا ایمپلنت، به عمل بیهوشی نیاز نیست. معمولاً این عمل در همان اتاق بیمارستان شما انجام میشود. ناحیه درمان شده ممکن است برای مدتی پس از درمان دردآور یا حساس باشد، اما بیشتر افراد معمولاً به سرعت به فعالیت‌های روزمره خود باز می‌گردند. به یاد داشته باشید که بدن شما در حال بهبود از درمان‌های پرتودرمانی است و ممکن است در چند روز آینده به خواب یا استراحت بیشتری نیاز داشته باشید.
چه اتفاقی برای ایمپلنت های دائمی می افتد؟
مواد رادیواکتیو در طول زمان، دیگر پرتو انتشار نمی‌دهند. ممکن است چند هفته یا ماه طول بکشد. در مورد مدت زمان لازم در مورد موارد خود با یک متخصص پرتودرمانی صحبت کنید. زمانی که پرتوی منتشر نمیشود دیگر ایمپلنت(ها) فعال نیستند. معمولاً در محل خود باقی می‌مانند و هیچ آسیبی ایجاد نمی‌کنند، بنابراین نیازی به خارج کردن آنها نیست.
آیا براکی تراپی برای اطرافیان ضرر دارد؟
براکی تراپی بدن شما ممکن است به مدت کوتاه مقدار کمی از اشعه را انتشار دهد. اگر ایمپلنت موقت داشته باشید، احتمالاً باید در بیمارستان بمانید. زنان باردار و کودکان نباید با شما در تماس باشند و بسته به نوع ایمپلنت، پس از خارج شدن آن، احتمالاً بدن شما دیگر اشعه انتشار نمی‌دهد.
ایمپلنت‌های دائمی در چند هفته تا ماه به تدریج کاهش انتشار اشعه خواهند کرد. اشعه به قسمتی از بدن تابیده در محیط اطراف پخش نمیشود، بنابراین احتمال اینکه دیگران با اشعه آسیب ببینند، بسیار کم است. با این حال، تیم مراقبت از سلامت شما ممکن است از شما بخواهد که برخی از اقدامات احتیاطی انجام دهید، مانند دوری از کودکان و زنان باردار، به ویژه فوراً پس از دریافت ایمپلنت‌ها پس حتما توصیه متخصص پرتودرمانی را جدی بگیرید.
برای راهنمای انتخاب بهترین متخصص رادیوتراپی کلیک کنید.
همین الان با دکتر احسان کرباسی رادیوتراپی فوق تخصصی تماس بگیرید. (کلیک کن!)
سوالات متداول درباره پرتودرمانی داخلی (براکی تراپی )
براکی تراپی برای درمان انواع مختلف سرطانها استفاده میشود، از جمله سرطان پروستات، سرطان سرویکس، سرطان پستان، سرطان مثانه، و سرطان معده.
ایمپلنت‌های رادیواکتیو به شکل کوچکی طراحی شده‌اند و به عنوان سیدز یا پلت‌ها درون یا نزدیک به سرطان قرار می‌گیرند. این ایمپلنت‌ها معمولاً به مدت طولانی درون بدن باقی می‌مانند.
همانند هر روش درمانی دیگری، براکی تراپی هم ممکن است با عوارضی همراه باشد. این عوارض ممکن است شامل التهاب، خونریزی، خستگی، و یا تغییرات در دفع ادرار باشند. بیمار باید با تیم درمانی خود در مورد هر گونه نگرانی یا علائم ناخوشایند صحبت کند.
فرد درمان‌شونده ممکن است مدت زمان کمی را برای محدودیت ارتباط با اطرافیان، به ویژه با زنان باردار یا کودکان کوچک، رعایت کند یا از ماسک یا لباس‌های ویژه استفاده کند.
