سرطان کبد
سرطان کبد، بیماری‌ای جدی است که در آن سلول‌های کبد، اندامی حیاتی واقع در سمت راست بالای شکم، به طور غیرقابل کنترلی رشد می‌کنند و تومورهایی را تشکیل می‌دهند. این بیماری می‌تواند به دو صورت اولیه (که از خود کبد منشأ می‌گیرد) یا ثانویه (متاستاز از سرطان سایر اندام‌ها به کبد) بروز کند. شایع‌ترین نوع سرطان اولیه کبد، کارسینوم سلول کبدی (HCC) است. عوامل خطر متعددی از جمله عفونت‌های مزمن هپاتیت B و C، سیروز کبدی، مصرف زیاد الکل، بیماری کبد چرب غیرالکلی و قرار گرفتن در معرض سموم خاصی می‌توانند احتمال ابتلا به این سرطان را افزایش دهند.
علائم سرطان کبد ممکن است در مراحل اولیه آشکار نباشند، اما با پیشرفت بیماری می‌توانند شامل درد شکم، کاهش وزن بی‌دلیل، زردی پوست و چشم‌ها، و خستگی مفرط باشند. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب، نقش حیاتی در بهبود پیش‌آگهی این بیماری دارند و گزینه‌های درمانی متنوعی از جمله جراحی، پیوند کبد، روش‌های ablative (تخریب تومور)، شیمی‌درمانی، درمان‌های هدفمند و ایمونوتراپی بسته به مرحله بیماری و وضعیت بیمار در دسترس هستند.
درمان سرطان با رادیوتراپی فوق تخصصی توسط دکتر احسان کرباسی متخصص پرتودرمانی
جهت رزرو نوبت تماس بگیرید: 88627420-021
سرطان کبد چیست؟
سرطان کبد زمانی رخ میدهد که سلول‌های درون کبد، این عضو مهم و حیاتی در سمت راست بالای شکم، دچار تغییراتی شده و به شکلی غیرعادی و بی‌رویه شروع به تکثیر می‌کنند. این رشد افسارگسیخته، توده‌هایی به نام تومور را ایجاد می‌کند که می‌توانند عملکرد طبیعی کبد را مختل سازند. سرطان کبد می‌تواند از خود کبد منشا بگیرد (سرطان اولیه کبد) و یا از سایر نقاط بدن به کبد گسترش یابد (سرطان ثانویه یا متاستاتیک کبد). این بیماری، به دلیل نقش حیاتی کبد در تصفیه خون، تولید پروتئین‌های ضروری، ذخیره انرژی و کمک به هضم غذا، می‌تواند تهدیدی جدی برای سلامتی باشد.
انواع سرطان کبد
سرطانی که به کبد سرایت می‌کند، شایع‌تر از سرطانی است که در سلول‌های کبد شروع می‌شود. سرطانی که در ناحیه دیگری از بدن – مانند روده بزرگ، ریه یا سینه – شروع می‌شود و سپس به کبد سرایت می‌کند، سرطان متاستاتیک نامیده می‌شود نه سرطان کبد. این نوع سرطان به نام اندامی که در آن شروع شده است نامگذاری می‌شود – مانند سرطان کولون متاستاتیک برای توصیف سرطانی که در روده بزرگ شروع می‌شود و به کبد سرایت می‌کند.
علائم سرطان کبد
- کاهش وزن بدون تلاش
- از دست دادن اشتها
- درد بالای شکم
- حالت تهوع و استفراغ
- ضعف عمومی و خستگی
- تورم شکم
- زرد شدن پوست و سفیدی چشم‌ها (یرقان)
- مدفوع سفید و گچی
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم
مراجعه زودهنگام به پزشک در صورت مشاهده علائم مشکوک، نقش کلیدی در تشخیص و درمان موفقیت‌آمیز سرطان کبد دارد. به طور کلی، در صورت مشاهده هر یک از موارد زیر، باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید:
- کاهش وزن بی‌دلیل: اگر بدون تغییر در رژیم غذایی یا برنامه ورزشی، به طور ناگهانی وزن کم می‌کنید، این مسئله می‌تواند نگران‌کننده باشد.
- از دست دادن اشتها: بی‌اشتهایی طولانی‌مدت و بدون دلیل مشخص، نیاز به بررسی دارد.
- درد در قسمت بالای شکم: درد مداوم یا شدید در ناحیه بالای شکم، به خصوص در سمت راست، می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات کبدی باشد.
- تهوع و استفراغ: تهوع و استفراغ مکرر و بدون دلیل مشخص، نیاز به بررسی پزشکی دارد.
- ضعف و خستگی عمومی: احساس خستگی مفرط و مداوم که با استراحت کافی برطرف نمی‌شود.
- تورم شکم: بزرگ شدن شکم به دلیل تجمع مایع (آسیت) یا بزرگ شدن کبد.
- زردی پوست و سفیدی چشم (یرقان): زرد شدن پوست و سفیدی چشم‌ها نشان‌دهنده اختلال در عملکرد کبد است.
- مدفوع سفید و گچی: تغییر رنگ مدفوع به رنگ سفید یا خاکستری می‌تواند نشانه انسداد مجاری صفراوی باشد.
- احساس سیری زودرس: احساس پر بودن شکم حتی پس از خوردن مقدار کمی غذا.
- بزرگ شدن کبد: اگر پزشک در معاینه فیزیکی متوجه بزرگ شدن کبد شما شود.
علاوه بر این، اگر سابقه بیماری‌های زمینه‌ای کبدی مانند هپاتیت B یا C، سیروز، یا بیماری کبد چرب غیرالکلی دارید، باید به طور منظم برای غربالگری سرطان کبد به پزشک مراجعه کنید، حتی اگر هیچ علامتی نداشته باشید.
به یاد داشته باشید که این علائم می‌توانند ناشی از بیماری‌های دیگری غیر از سرطان کبد نیز باشند، اما مراجعه به پزشک برای تشخیص دقیق و رد احتمال سرطان کبد ضروری است.
علائم مرگ در سرطان کبد
علائم مرگ در سرطان کبد شامل :
- زردی شدید (یرقان)
- آسیت شدید (تورم شکم)
- کاهش شدید سطح هوشیاری و گیجی (آنسفالوپاتی کبدی)
- خونریزی‌های داخلی غیرقابل کنترل
- نارسایی کلیوی
- تنگی نفس شدید
- کاهش شدید فشار خون
- کما
- توقف تنفس و ضربان قلب
علائم خاموش سرطان کبد
بسیاری از افراد مبتلا به سرطان کبد در مراحل اولیه هیچ علامتی ندارند، که این امر تشخیص زودهنگام را دشوار می‌کند.
برخی از علائم “خاموش” اولیه ممکن است شامل خستگی غیرمعمول، کاهش اشتها و کاهش وزن بدون دلیل باشند که به راحتی نادیده گرفته میشوند.
به همین دلیل، غربالگری منظم برای افراد در معرض خطر (مانند مبتلایان به هپاتیت مزمن یا سیروز) بسیار حیاتی است.
علائم سرطان کبد پیشرفته
در مراحل پیشرفته، سرطان کبد می‌تواند علائم بارزتری ایجاد کند، از جمله درد شدید در قسمت بالای شکم و سمت راست، زردی پوست و چشم‌ها (یرقان) و تورم شکم (آسیت).
همچنین، ممکن است بیمار دچار کاهش وزن شدید، بی‌اشتهایی، تهوع و استفراغ مکرر، ضعف و خستگی مفرط و تب شود.
درگیری سایر اندام‌ها می‌تواند منجر به علائم دیگری مانند تنگی نفس (در صورت متاستاز به ریه) یا درد استخوان (در صورت متاستاز به استخوان) گردد.
علائم سرطان کبد در مردان
نکات خاص در مورد مردان:
- شیوع بیشتر: سرطان کبد در مردان شایع‌تر از زنان است. نسبت ابتلای مردان به زنان در حدود 2 به 1 یا حتی بیشتر است. این تفاوت تا حدی به دلیل شیوع بالاتر هپاتیت B و C و مصرف بیشتر الکل در مردان است (که از عوامل خطر اصلی سرطان کبد هستند).
- هورمون‌ها: هورمون‌های مردانه (آندروژن‌ها) ممکن است در رشد سرطان کبد نقش داشته باشند، اگرچه این موضوع هنوز به طور کامل مشخص نشده است.
- بزرگ شدن سینه‌ها (ژنیکوماستی): در موارد نادر، سرطان کبد می‌تواند باعث تولید هورمون‌هایی شود که منجر به بزرگ شدن سینه‌ها در مردان می‌شود. این علامت بسیار نادر است، اما در صورت بروز باید جدی گرفته شود.
- کوچک شدن بیضه‌ها: در برخی موارد، بیماری‌های مزمن کبدی (که می‌توانند زمینه ساز سرطان کبد باشند) باعث کوچک شدن بیضه‌ها میشوند.
علائم سرطان کبد در زنان
نکات خاص در مورد زنان:
- شیوع کمتر: سرطان کبد در زنان کمتر از مردان شایع است.
- قرص‌های ضدبارداری: مصرف طولانی‌مدت قرص‌های ضدبارداری خوراکی (به ویژه نسل‌های قدیمی‌تر با دوز استروژن بالا) ممکن است کمی خطر ابتلا به نوع خاصی از تومورهای خوش‌خیم کبد به نام “آدنوم کبدی” را افزایش دهد. آدنوم کبدی به ندرت ممکن است سرطانی شود، اما در صورت بزرگ شدن یا ایجاد علائم، نیاز به پیگیری و درمان دارد.
- بارداری: در موارد بسیار نادر، سرطان کبد ممکن است در دوران بارداری تشخیص داده شود. این مسئله می‌تواند چالش‌های درمانی خاصی ایجاد کند.
- بیماری خودایمنی کبد: زنان بیشتر از مردان به بیماری های خودایمنی کبدی مبتلا میشوند، و این بیماری ریسک ابتلا به سرطان کبد را افزایش میدهد.
علت سرطان کبد
گاهی اوقات علت سرطان کبد مشخص است، مانند عفونت‌های مزمن هپاتیت. اما گاهی اوقات سرطان کبد در افرادی بدون بیماری‌های زمینه ای رخ میدهد و مشخص نیست که چه چیزی باعث آن می‌شود.
عوامل خطر سرطان کبد
- عفونت مزمن با HBV یا HCV. عفونت مزمن با ویروس هپاتیت B (HBV) یا ویروس هپاتیت C (HCV) خطر ابتلا به سرطان کبد را افزایش میدهد.
- سیروز. این بیماری پیشرونده و غیر قابل برگشت باعث تشکیل بافت اسکار در کبد شما می‌شود و شانس ابتلا به سرطان کبد را افزایش میدهد.
- برخی بیماری‌های ارثی کبد. بیماری‌های کبدی که می‌توانند خطر ابتلا به سرطان کبد را افزایش دهند عبارتند از هموکروماتوز و بیماری ویلسون.
- دیابت. افرادی که مبتلا به این اختلال قند خون هستند، خطر ابتلا به سرطان کبد بیشتری نسبت به افرادی که دیابت ندارند، دارند.
- بیماری کبد چرب غیر الکلی. تجمع چربی در کبد خطر ابتلا به سرطان کبد را افزایش میدهد.
- قرار گرفتن در معرض آفلاتوکسین‌ها. آفلاتوکسین‌ها سمومی هستند که توسط کپک‌هایی تولید میشوند که روی محصولات ذخیره شده رشد می‌کنند. محصولاتی مانند غلات و آجیل می‌توانند با آفلاتوکسین آلوده شوند که می‌تواند در غذاهای تهیه شده از این محصولات قرار گیرد.
- مصرف بیش از حد الکل. مصرف روزانه بیش از حد متوسط الکل در طول سال‌های متمادی می‌تواند منجر به آسیب غیر قابل برگشت کبد شود و خطر ابتلا به سرطان کبد را افزایش دهد.
عکس سرطان کبد
پیشگیری از سرطان کبد
برای پیشگیری از سرطان کبد، واکسیناسیون علیه هپاتیت B، درمان هپاتیت C در صورت ابتلا، و پرهیز از مصرف بی‌رویه الکل بسیار حائز اهمیت هستند.
همچنین، حفظ وزن سالم، کنترل دیابت، و اجتناب از قرار گرفتن در معرض آفلاتوکسین‌ها (سموم قارچی موجود در برخی مواد غذایی) از دیگر اقدامات پیشگیرانه کلیدی محسوب میشوند.
انجام غربالگری منظم در افرادی که در معرض خطر بالای ابتلا به سرطان کبد هستند (مانند افراد مبتلا به سیروز یا هپاتیت مزمن) می‌تواند به تشخیص زودهنگام و درمان موثرتر کمک کند.
کاهش خطر ابتلا به سیروز کبدی
سیروز کبدی، اسکار بافت کبد است و خطر ابتلا به سرطان کبد را افزایش میدهد. می‌توانید با رعایت موارد زیر، خطر ابتلا به سیروز کبدی را کاهش دهید:
- مصرف متعادل الکل: در صورت مصرف الکل، میزان مصرف خود را محدود کنید. برای زنان، این بدان معناست که بیش از یک نوشیدنی در روز مصرف نکنید. برای مردان، این بدان معناست که بیش از دو نوشیدنی در روز مصرف نکنید.
- نگهداری وزن سالم: اگر وزن فعلی شما سالم است، با انتخاب یک رژیم غذایی سالم و ورزش کردن در اکثر روزهای هفته، برای حفظ آن تلاش کنید. اگر نیاز به کاهش وزن دارید، تعداد کالری مصرفی روزانه خود را کاهش داده و میزان ورزش خود را افزایش دهید. هدف کاهش وزن به آرامی – ۱ یا ۲ پوند (۰.۵ تا ۱ کیلوگرم) در هفته باشد.
- واکسیناسیون علیه هپاتیت B: می‌توانید با دریافت واکسن هپاتیت B، خطر ابتلا به هپاتیت B را کاهش دهید. این واکسن تقریباً به همه افراد، از جمله نوزادان، سالمندان و افراد با سیستم ایمنی ضعیف قابل تزریق است.
- اقدامات پیشگیرانه علیه هپاتیت C: واکسنی برای هپاتیت C وجود ندارد، اما می‌توانید خطر ابتلا به عفونت را کاهش دهید.
- وضعیت سلامت هر شریک جنسی را بدانید: تا زمانی که مطمئن نیستید شریک زندگی‌تان به HBV، HCV یا هر عفونت مقاربتی دیگری آلوده نیست، رابطه جنسی محافظت نشده نداشته باشید. اگر از وضعیت سلامت شریک زندگی خود اطلاعی ندارید، هر بار که رابطه جنسی برقرار می‌کنید از کاندوم استفاده کنید.
- از مصرف مواد مخدر تزریقی خودداری کنید، اما اگر مصرف می‌کنید، از سوزن تمیز استفاده کنید: با تزریق نکردن مواد مخدر غیرقانونی، خطر ابتلا به HCV را کاهش دهید. اما اگر این گزینه برای شما امکان‌پذیر نیست، مطمئن شوید که هر سوزنی که استفاده می‌کنید استریل است و آن را به اشتراک نگذارید. وسایل آلوده مصرف مواد مخدر یکی از علل شایع عفونت هپاتیت C است. از برنامه‌های تعویض سوزن در جامعه خود استفاده کنید و برای ترک اعتیاد به مواد مخدر کمک بگیرید.
- هنگام سوراخ کردن یا خالکوبی، به دنبال فروشگاه‌های ایمن و تمیز باشید: سوزن‌هایی که ممکن است به درستی استریل نشده باشند، می‌توانند ویروس هپاتیت C را منتقل کنند. قبل از سوراخ کردن یا خالکوبی، فروشگاه‌های منطقه خود را بررسی کنید و از کارکنان در مورد شیوه‌های ایمنی آن‌ها سوال کنید. اگر کارکنان یک فروشگاه از پاسخ دادن به سوالات شما خودداری می‌کنند یا سوالات شما را جدی نمی‌گیرند، این را نشانه‌ای بگیرید که این مکان برای شما مناسب نیست.
- عفونت هپاتیت B دارند
- عفونت هپاتیت C دارند
- سیروز کبدی دارند
- در مورد مزایا و معایب غربالگری با پزشک خود صحبت کنید. با هم می‌توانید تصمیم بگیرید که آیا غربالگری برای شما مناسب است یا خیر. غربالگری معمولاً شامل آزمایش خون و سونوگرافی شکم هر شش ماه یکبار است.
تشخیص سرطان کبد
تشخیص سرطان کبد معمولاً با ترکیبی از روش‌ها انجام می‌شود که شامل بررسی سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی، آزمایش خون برای اندازه‌گیری سطح آلفا-فتوپروتئین (AFP) و بررسی عملکرد کبد، و تصویربرداری‌هایی مانند سونوگرافی، سی‌تی اسکن (CT scan) و ام‌آرآی (MRI) برای مشاهده کبد و شناسایی تومورها است. در صورتی که در این آزمایش‌ها مورد مشکوکی مشاهده شود، ممکن است بیوپسی کبد (نمونه‌برداری از بافت کبد) برای بررسی میکروسکوپی و تایید تشخیص سرطان و تعیین نوع آن ضروری باشد.
سوالات متداول در مورد سرطان کبد
دکتر شان کلاری، جراح کبد، به سوالات متداول در مورد سرطان کبد پاسخ میدهد.
تشخیص سرطان کبد
- آزمایش خون: آزمایش خون ممکن است ناهنجاری‌های عملکرد کبد را نشان دهد.
- آزمایش‌های تصویربرداری: پزشک ممکن است آزمایش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی، سی تی اسکن و ام آر آی را توصیه کند.
- برداشتن نمونه‌ای از بافت کبد برای آزمایش: گاهی اوقات برای تشخیص قطعی سرطان کبد، لازم است قطعه‌ای از بافت کبد برای آزمایش آزمایشگاهی برداشته شود.
- بیوپسی کبد: در طول بیوپسی کبد، پزشک یک سوزن نازک را از طریق پوست شما و به داخل کبد شما وارد می‌کند تا نمونه‌ای از بافت را بدست آورد. در آزمایشگاه، پزشکان بافت را زیر میکروسکوپ بررسی می‌کنند تا سلول‌های سرطانی را جستجو کنند. بیوپسی کبد خطر خونریزی، کبودی و عفونت را به همراه دارد.
درمان سرطان کبد
درمان‌های سرطان اولیه کبد به میزان (مرحله) بیماری و همچنین سن، سلامت کلی و ترجیحات شخصی شما بستگی دارد.
جراحی سرطان کبد
- جراحی برای برداشتن تومور: در برخی شرایط، اگر تومور شما کوچک باشد و عملکرد کبد شما خوب باشد، پزشک ممکن است جراحی برای برداشتن سرطان کبد و بخشی کوچک از بافت کبد سالم اطراف آن را توصیه کند.
- پیوند کبد: در طول جراحی پیوند کبد، کبد بیمار شما برداشته شده و با یک کبد سالم از یک اهداکننده جایگزین می‌شود. جراحی پیوند کبد تنها برای درصد کمی از افراد مبتلا به سرطان کبد در مراحل اولیه امکان‌پذیر است.
- گرم کردن سلول‌های سرطانی: ابلیشن با فرکانس رادیویی از جریان الکتریکی برای گرم کردن و از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند. با استفاده از یک آزمایش تصویربرداری به عنوان راهنما، مانند سونوگرافی، پزشک یک یا چند سوزن نازک را به داخل برش‌های کوچک در شکم شما وارد می‌کند. هنگامی که سوزن‌ها به تومور می‌رسند، با جریان الکتریکی گرم میشوند و سلول‌های سرطانی را از بین می‌برند. روش‌های دیگر برای گرم کردن سلول‌های سرطانی ممکن است از مایکروویو یا لیزر استفاده کنند.
- انجماد سلول‌های سرطانی: کرایوآبلیشن از سرمای شدید برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند. در طول این روش، پزشک ابزاری (کرایوپروب) حاوی نیتروژن مایع را مستقیماً روی تومورهای کبدی قرار میدهد. تصاویر سونوگرافی برای هدایت کرایوپروب و نظارت بر انجماد سلول‌ها استفاده می‌شود.
- تزریق الکل به تومور: در طول تزریق الکل، الکل خالص مستقیماً به تومورها تزریق می‌شود، یا از طریق پوست یا در حین عمل جراحی. الکل باعث مرگ سلول‌های تومور می‌شود.
- تزریق داروهای شیمی درمانی به کبد: شیمیэмبولیزاسیون نوعی درمان شیمی درمانی است که داروهای ضد سرطان قوی را مستقیماً به کبد می‌رساند.
- قرار دادن مهره‌های پر از تابش در کبد: کره‌های ریز حاوی تابش ممکن است مستقیماً در کبد قرار داده شوند تا بتوانند تابش را مستقیماً به تومور برسانند.
رادیوتراپی سرطان کبد
رادیوتراپی (پرتودرمانی) در سرطان کبد، چه اولیه و چه متاستاتیک، می‌تواند به عنوان یک روش درمانی موضعی مورد استفاده قرار گیرد. در این روش، از اشعه‌های پرانرژی (مانند اشعه ایکس) برای از بین بردن سلول‌های سرطانی یا کوچک کردن تومورها استفاده می‌شود. رادیوتراپی سرطان کبد می‌تواند به تنهایی یا همراه با سایر روش‌های درمانی مانند جراحی، شیمی‌درمانی یا درمان‌های هدفمند به کار رود.
انواع مختلفی از رادیوتراپی برای سرطان کبد وجود دارد، از جمله رادیوتراپی خارجی (تابش اشعه از خارج بدن)، رادیوتراپی داخلی (قرار دادن مواد رادیواکتیو در نزدیکی تومور) و رادیوتراپی استریوتاکتیک بدن (SBRT) که دوزهای بالای اشعه را به طور دقیق به تومور می‌رساند و آسیب به بافت سالم کبد را به حداقل می‌رساند. انتخاب نوع رادیوتراپی و اینکه آیا این روش برای بیمار مناسب است یا خیر، به عوامل مختلفی از جمله نوع و مرحله سرطان، وضعیت کبد و سلامت عمومی بیمار بستگی دارد.
درمان هدفمند دارویی سرطان کبد
درمان هدفمند دارویی سرطان کبد، رویکردی نوین است که در آن از داروهایی استفاده می‌شود که به طور خاص مولکول‌ها یا مسیرهای سیگنالینگ دخیل در رشد و گسترش سلول‌های سرطانی کبد را هدف قرار می‌دهند. این داروها با مهار این مولکول‌ها، می‌توانند رشد تومور را متوقف کرده یا آن را کوچک کنند. برخلاف شیمی‌درمانی که بر تمام سلول‌های در حال تقسیم سریع (چه سرطانی و چه سالم) اثر می‌گذارد، درمان‌های هدفمند به طور اختصاصی‌تر عمل می‌کنند و عوارض جانبی کمتری دارند.
داروهای هدفمند رایج در سرطان کبد شامل سورافنیب (Sorafenib)، لنواتینیب (Lenvatinib)، رگورافنیب (Regorafenib) و کابوزانتینیب (Cabozantinib) هستند که اغلب برای بیماران مبتلا به کارسینوم سلول کبدی (HCC) پیشرفته که کاندید جراحی یا پیوند کبد نیستند، تجویز میشوند. انتخاب داروی مناسب و اثربخشی آن به ویژگی‌های ژنتیکی تومور و وضعیت کلی بیمار بستگی دارد.
ایمونوتراپی سرطان کبد
ایمونوتراپی سرطان کبد، نوعی درمان است که سیستم ایمنی بدن را برای مبارزه با سلول‌های سرطانی تقویت می‌کند. در این روش، از داروهایی به نام مهارکننده‌های ایست بازرسی ایمنی (immune checkpoint inhibitors) استفاده می‌شود که با مسدود کردن پروتئین‌هایی مانند PD-1، PD-L1 یا CTLA-4، که مانع از حمله سلول‌های ایمنی به سلول‌های سرطانی میشوند، به سیستم ایمنی کمک می‌کنند تا سلول‌های سرطانی را شناسایی و نابود کند.
داروهایی مانند نیولوماب (Nivolumab) و پمبرولیزوماب (Pembrolizumab) نمونه‌هایی از ایمونوتراپی‌های تایید شده برای سرطان کبد هستند که می‌توانند در بیماران مبتلا به کارسینوم سلول کبدی (HCC) پیشرفته که به درمان‌های قبلی پاسخ نداده‌اند، موثر باشند. ایمونوتراپی می‌تواند به تنهایی یا در ترکیب با سایر روش‌های درمانی مانند درمان هدفمند یا شیمی‌درمانی استفاده شود و انتخاب آن به عوامل مختلفی از جمله وضعیت بیمار و ویژگی‌های تومور بستگی دارد.
شیمی درمانی سرطان کبد
شیمی‌درمانی سرطان کبد، روشی است که در آن از داروهای ضد سرطان برای کشتن سلول‌های سرطانی یا متوقف کردن رشد آن‌ها استفاده می‌شود. این داروها می‌توانند به صورت خوراکی یا تزریقی تجویز شوند و از طریق جریان خون به سراسر بدن، از جمله کبد، می‌رسند. شیمی‌درمانی ممکن است به عنوان درمان اصلی برای سرطان کبد پیشرفته که قابل جراحی نیست، یا به عنوان درمان کمکی پس از جراحی برای کاهش خطر عود بیماری استفاده شود.
همچنین، در برخی موارد، شیمی‌درمانی موضعی (مانند شیمی‌درمانی داخل شریانی) مستقیماً به شریان کبدی تزریق می‌شود تا دارو با غلظت بالا به تومور برسد و عوارض جانبی سیستمیک کمتری داشته باشد. با این حال، شیمی‌درمانی به تنهایی معمولاً درمان قطعی برای سرطان کبد نیست و اغلب در کنار سایر روش‌های درمانی مانند درمان هدفمند، ایمونوتراپی یا رادیوتراپی استفاده می‌شود. انتخاب داروهای شیمی‌درمانی و برنامه درمانی به نوع و مرحله سرطان، وضعیت کبد و سلامت عمومی بیمار بستگی دارد.
مراقبت‌های حمایتی (تسکینی) سرطان کبد
مراقبت‌های حمایتی یا تسکینی سرطان کبد، رویکردی جامع برای بهبود کیفیت زندگی بیماران و خانواده‌های آن‌ها در مواجهه با این بیماری است. این مراقبت‌ها بر پیشگیری و تسکین درد و سایر علائم جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی تمرکز دارند و می‌توانند از زمان تشخیص بیماری تا پایان عمر ارائه شوند. مراقبت‌های تسکینی شامل مدیریت درد، تهوع و استفراغ، مشکلات تنفسی، خستگی، اضطراب و افسردگی، مشکلات تغذیه‌ای و سایر عوارض بیماری یا درمان‌های آن می‌شود.
این مراقبت‌ها می‌توانند در بیمارستان، مراکز مراقبت‌های ویژه، منزل یا هر محیط دیگری ارائه شوند و هدف آن‌ها این است که به بیماران کمک کنند تا با وجود بیماری، زندگی فعال و معناداری داشته باشند و در عین حال، به خانواده‌ها نیز در مدیریت چالش‌های عاطفی و عملی کمک کنند. مراقبت تسکینی جایگزین درمان‌های اصلی سرطان نیست، بلکه در کنار آن‌ها ارائه می‌شود تا کیفیت زندگی بیمار را در هر مرحله از بیماری بهبود بخشد.
طب جایگزین سرطان کبد
- طب فشاری
- طب سوزنی
- هیپنوتیزم
- ماساژ
- تکنیک‌های آرامش‌بخشی
مراحل سرطان کبد
سرطان کبد بر اساس اندازه و تعداد تومورها، درگیری غدد لنفاوی و گسترش به سایر اندام‌ها (متاستاز) به چهار مرحله اصلی تقسیم می‌شود:
- مرحله 1 شامل تومورهای کوچک و محدود به کبد است؛
- مرحله 2 شامل تومورهای بزرگتر یا متعدد در کبد است؛
- مرحله 3 نشان‌دهنده درگیری غدد لنفاوی مجاور یا تهاجم تومور به عروق/بافت‌های اطراف است؛
- مرحله 4 به معنای گسترش سرطان به خارج از کبد و سایر نقاط بدن می‌باشد. این مرحله‌بندی به پزشکان کمک می‌کند تا بهترین روش درمان را انتخاب کنند و پیش‌آگهی بیمار را تخمین بزنند.
طول عمر بیماران سرطان کبد
“میانگین بقای بیماران مبتلا به متاستاز کبد بسته به نوع سرطان اولیه (منشا سرطان)، وسعت متاستاز (تعداد و اندازه تومورها در کبد)، عملکرد کبد (میزان آسیب‌دیدگی کبد) و پاسخ به درمان متفاوت است. در اغلب موارد، میانگین بقای ۶ تا ۱۲ ماه گزارش شده است، اما با درمان‌های هدفمند، شیمی‌درمانی و ایمونوتراپی، برخی بیماران می‌توانند بقای بیش از ۲ سال داشته باشند.
در مواردی که متاستاز به کبد محدود باشد و امکان جراحی برای برداشتن تومورها وجود داشته باشد، شانس بقا می‌تواند به طور قابل توجهی افزایش یابد. همچنین، در برخی سرطان‌های خاص (مانند سرطان کولورکتال) که به کبد متاستاز داده‌اند، پیشرفت‌های درمانی چشمگیری حاصل شده و بقای طولانی‌مدت‌تر امکان‌پذیر شده است.”
کنار آمدن و حمایت
آگاهی از اینکه به هر بیماری تهدیدکننده زندگی مبتلا هستید می‌تواند ویرانگر باشد. هر فرد راه‌های خاص خود را برای کنار آمدن با تشخیص سرطان کبد پیدا می‌کند. اگرچه پاسخ‌های آسانی برای افرادی که با سرطان کبد دست و پنجه نرم می‌کنند وجود ندارد، اما پیشنهادات زیر ممکن است مفید باشد:
- به اندازه کافی در مورد سرطان کبد بیاموزید تا تصمیماتی در مورد مراقبت‌های خود بگیرید. از پزشک خود در مورد سرطان کبد خود، از جمله مرحله سرطان، گزینه‌های درمانی و در صورت تمایل، پیش‌آگهی خود سوال کنید. با یادگیری بیشتر در مورد سرطان کبد، ممکن است در تصمیم‌گیری‌های درمانی اطمینان بیشتری پیدا کنید.
- دوستان و خانواده را نزدیک نگه دارید. حفظ روابط نزدیک خود به شما کمک می‌کند تا با سرطان کبد خود کنار بیایید. دوستان و خانواده می‌توانند حمایت عملی مورد نیاز شما را فراهم کنند، مانند کمک به مراقبت از خانه‌تان اگر در بیمارستان بستری هستید. و آن‌ها می‌توانند به عنوان حمایت عاطفی عمل کنند وقتی که احساس می‌کنید تحت تأثیر سرطان قرار گرفته‌اید.
- فردی را برای صحبت پیدا کنید. فرد شنونده خوبی پیدا کنید که بتوانید با او در مورد امیدها و ترس‌های خود صحبت کنید. این ممکن است یک دوست یا یکی از اعضای خانواده باشد. حمایت یک مشاور، مددکار اجتماعی پزشکی، روحانی یا گروهی از بازماندگان سرطان نیز ممکن است مفید باشد.
- از پزشک خود در مورد گروه‌های حمایتی در منطقه خود سوال کنید. یا دفترچه تلفن، کتابخانه یا یک سازمان سرطان مانند موسسه ملی سرطان یا انجمن سرطان آمریکا را بررسی کنید.
- برای آینده برنامه‌ریزی کنید. داشتن یک بیماری تهدیدکننده زندگی مانند سرطان، مستلزم آماده شدن برای احتمال مرگ شما است. برای برخی افراد، داشتن ایمان قوی یا احساس چیزی بزرگتر از خودشان، کنار آمدن با یک بیماری تهدیدکننده زندگی را آسان‌تر می‌کند.
- از پزشک خود در مورد دستورالعمل‌های پیشرفته و وصیت‌نامه‌های زندگی سوال کنید تا به شما در برنامه‌ریزی برای مراقبت‌های پایان زندگی کمک کند، در صورتی که به آن نیاز داشته باشید.
آماده شدن برای قرار ملاقات
- از هرگونه محدودیت قبل از قرار ملاقات آگاه باشید. در زمان تعیین وقت، حتماً بپرسید که آیا کاری وجود دارد که باید از قبل انجام دهید، مانند محدود کردن رژیم غذایی خود.
- هرگونه علائمی را که تجربه می‌کنید، از جمله هر چیزی که ممکن است به نظر بی‌ربط به دلیلی که برای آن قرار ملاقات را برنامه‌ریزی کرده‌اید، یادداشت کنید.
- اطلاعات شخصی کلیدی، از جمله هرگونه استرس عمده یا تغییرات اخیر زندگی را یادداشت کنید.
- لیستی از تمام داروها، ویتامین‌ها یا مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید تهیه کنید.
- در نظر بگیرید که یکی از اعضای خانواده یا دوست خود را همراه بیاورید. گاهی اوقات به خاطر سپردن تمام اطلاعات ارائه شده در طول یک قرار ملاقات دشوار است. کسی که همراه شماست ممکن است چیزی را به خاطر بسپارد که شما آن را از دست داده‌اید یا فراموش کرده‌اید.
- سوالاتی را که می‌خواهید از پزشک خود بپرسید یادداشت کنید. زمان شما با پزشک محدود است، بنابراین تهیه لیستی از سوالات به شما کمک می‌کند تا بیشترین استفاده را از وقت خود ببرید. سوالات خود را از مهم‌ترین تا کم‌اهمیت‌ترین فهرست کنید در صورتی که زمان تمام شود. برای سرطان کبد، برخی از سوالات اساسی برای پرسیدن از پزشک شما عبارتند از:
- چه نوع سرطان کبدی دارم؟
- مرحله سرطان کبد من چیست؟
- گزارش آسیب‌شناسی من چه می‌گوید؟ آیا می‌توانم یک نسخه از گزارش آسیب‌شناسی داشته باشم؟
- آیا به آزمایش‌های بیشتری نیاز دارم؟
- گزینه‌های درمانی من کدامند؟
- عوارض جانبی بالقوه هر گزینه درمانی چیست؟
- آیا یک درمان را به سایرین توصیه می‌کنید؟
- درمان من چگونه بر زندگی روزمره من تأثیر خواهد گذاشت؟
- چقدر وقت می‌توانم برای تصمیم‌گیری در مورد درمان سرطان کبد داشته باشم؟
- آیا باید نظر دوم بجویم؟
- آیا باید به یک متخصص سرطان کبد مراجعه کنم؟ هزینه آن چقدر خواهد بود و آیا بیمه من آن را پوشش میدهد؟
- آیا بروشورها یا سایر مطالب چاپی وجود دارد که بتوانم با خودم ببرم؟ چه وب سایت‌هایی را توصیه می‌کنید؟ علاوه بر سوالاتی که برای پرسیدن از پزشک خود آماده کرده‌اید، در صورت نیاز در طول قرار ملاقات سوالات دیگری نیز بپرسید. چه انتظاری از پزشک خود داشته باشید پزشک شما احتمالاً چندین سوال از شما خواهد پرسید. آماده بودن برای پاسخ دادن به آن‌ها ممکن است بعداً زمان بیشتری برای پوشش دادن سایر نکاتی که می‌خواهید به آن‌ها بپردازید، فراهم کند. پزشک شما ممکن است بپرسد:
- چه زمانی برای اولین بار علائم را تجربه کردید؟
- آیا علائم شما مداوم یا گاه به گاه بوده است؟
- شدت علائم شما چقدر است؟
- چه چیزی، اگر چیزی وجود دارد، به نظر می‌رسد علائم شما را بهبود می‌بخشد؟
- چه چیزی، اگر چیزی وجود دارد، به نظر می‌رسد علائم شما را بدتر می‌کند؟
